Vətən – insanın doğulduğu, yaşadığı, əcdadlarının yaşadığı torpaq, ana yurdu, millətin tarixi, mədəniyyəti, dilinin formalaşdığı və inkişaf etdiyi ərazi. Vətən anlayışı həm coğrafi, həm də mənəvi bir məna daşıyır. Coğrafi baxımdan konkret bir ərazini, mənəvi baxımdan isə milli birliyi, mənsubiyyəti və sevgini ifadə edir. Vətən sevgisi milli şüurun əsas tərkib hissələrindən biridir və ədəbiyyatda, incəsənətdə, siyasətdə geniş yer tutur.
Antonimlər:
Qürbət
Qürbət – vətəndən uzaqda, başqa ölkədə yaşamaq, doğma yurtdan ayrı düşmək halı. Qürbət həm fiziki, həm də mənəvi uzaqlığı ifadə edir. Fiziki mənada vətəndən uzaqda yaşayan şəxslər üçün, mənəvi mənada isə öz xalqının, mədəniyyətinin dəyərlərindən uzaqlaşanlar üçün işlədilir. Qürbət anlayışı ədəbiyyatda vətən həsrəti, doğma yurda bağlılıq kimi duyğuların ifadəsində geniş istifadə olunur. Məişətdə isə xaricdə yaşayan insanlar üçün istifadə edilir.
Vətən – QÜRBƏT Əziz isə qürbətdən vətənə qayıdardı (C.Əmirov).
Yad torpaq
Yad torpaq – öz doğma torpağından fərqli, tanımadığın, mənsub olmadığın ərazi. "Yad torpaq" termini daha çox coğrafi məkanı vurğulayır və "qürbət"dən fərqli olaraq mütləq mənəvi bağlılıq mənasını daşımır. Məsələn, bir insan iş səfəri ilə gəldiyi ölkədə yaşadığı müddətdə özünü "yad torpaqda" hiss edə bilər, lakin bu, mütləq qürbət hissinin yaranması demək deyil.
Sürgün
Sürgün – vətənindən zorla qovulma, məcburi köçkünlük. "Sürgün" termini "qürbət" və "yad torpaq"dan fərqli olaraq mənfi kontekstdə, zorakılıq və ədalətsizlik nəticəsində baş verən hadisəni ifadə edir. Siyasi repressiyalar nəticəsində vətənindən qovulan insanların vəziyyətini təsvir etmək üçün işlədilir.