Yavaşıtmaq – sürəti azaltmaq, yavaşlatmaq, ləngitmək mənasını verir. Həm konkret hərəkətlərə, həm də proseslərə tətbiq oluna bilər. Məişətdə, texnikada, ədəbiyyatda geniş istifadə olunur.
Antonimlər:
Sürətləndirmək
Yavaşıtmaq və sürətləndirmək antonim cütlüyü əks istiqamətdə hərəkəti ifadə edir. Yavaşıtmaq sürəti azaldır, sürətləndirmək isə artırır. Bu antonimiya həm fiziki proseslərə (məsələn, maşının sürətini yavaşıtmaq/sürətləndirmək), həm də mücərrəd proseslərə (məsələn, inkişafı yavaşıtmaq/sürətləndirmək) aid edilə bilər. Texniki terminologiyada, nəqliyyatda, idmanda və gündəlik danışığımızda tez-tez rast gəlinir.
Mir Cəlalın əsərindən nümunə: Bəbir bəy səsini yavaşıtdı, nökərinə xəlvəti danışdı.
Müqayisə üçün sürətləndirmə nümunəsi: Mühərriki sürətləndirərək maşını sürətləndirdi.
Yeyinlətmək
Yavaşıtmaq və yeyinlətmək antonimləri əsasən hərəkətin sürətini ifadə edir, lakin bir qədər fərqli kontekstlərdə işlədilir. "Yavaşıtmaq" daha ümumi bir ifadə olub, hər hansı bir hərəkətin sürətini azaltmaq mənasını verir. "Yeyinlətmək" isə daha çox tələsik, sürətlə gedən hərəkətin sürətini qəsdən azaltmağı, ləngitməyi bildirir. Ədəbiyyatda təsviri vasitə kimi istifadə olunur.
Ə. Əbülhəsən əsərindən nümunə: Zeynal təqib etdiyi düşmənin yuvarlandığını görüncə atını yavaşıtdı.
Müqayisə üçün yeyinlətmə nümunəsi: Salatın addımlarını yeyinlətdi.