Dərdəcər
Mənası: Bu sözün iki əsas mənası vardır: 1. Dərdli, xəstə, əzab çəkən; 2. (məcaz) Əyri, əyri-üyrü, qüsurlu, natamam.
Bölgə:
- Bakı
- Qazax
İzah: Sözün iki əsas mənasının olması onun metaforik istifadəsinə işarə edir. Bakıda "dərdəcər" daha çox "dərdli" mənasında işlənir, misal üçün "Əybi kim elər-əybəcər, soğanı kim yeyər-dərdəcər" deyimi soğan yeyən şəxsin əyri-üyrü, qüsurlu görünüşünü ifadə etmək üçün deyilir. Qazax dialektində isə "dərdəcər" əsasən "xəstə" mənasında işlədilir ("Dərdini çəx’məxdən dərdəcər olmuşam" misalında olduğu kimi). Hər iki mənada da söz, fiziki və ya ruhi əzabı ifadə edir. Sözün etimologiyası "dərd" və "-cər" morfemlərindən təşkil olunub. "-cər" morfeminin mənası "kimisi", "vari" kimi şəkilçilərlə eyni olub, "dərdli olan", "dərdə düşmüş" mənasını yaradır. Dialekt sözünün istifadəsinin coğrafi yayılması və məna çalarlarının müxtəlifliyi dialektlərin zənginliyini və dil dəyişkənliyini əks etdirir.
Misallar:
- Bakı dialekti: Əybi kim elər-əybəcər, soğanı kim yeyər-dərdəcər.
- Qazax dialekti: Dərdini çəx’məxdən dərdəcər olmuşam.