Ayrançilo
Mənası: Ayrançilo, mürəkkəb quruluşa malik olan bir yemək adıdır. "Ayran" və "çilo" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Ayran" sözünün mənası məlumdur - süd məhsulu olan mayalanmış içki. "Çilo" sözünün isə mənası bir qədər mübahisəlidir. Bəzi mənbələrə görə, "çilo" qatılaşdırılmış, qalınlaşdırılmış deməkdir, digər mənbələr isə onu xırda doğranmış, əzilmiş məhsullar üçün istifadə olunan bir termin kimi təqdim edir. Beləliklə, ayrançilonun mənası, ehtimal ki, qatılaşdırılmış və ya xırda doğranmış əlavələrlə hazırlanmış ayran deməkdir. Yeməyin hazırlanma üsulu və tərkibi regiondan regiona fərqlənə bilər.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam olaraq aydın deyil. "Ayran" sözünün türk dillərindən gəldiyi məlumdur. "Çilo" sözünün mənşəyi isə daha çox araşdırılmağı tələb edir. Ehtimal ki, bu söz Azərbaycan türkcəsinin yerli ləhcələrindən birindən götürülmüşdür və coğrafi yayılması məhduddur. Daha dəqiq məlumat əldə etmək üçün dialektlərin araşdırılması və tarixi reseptlərin öyrənilməsi vacibdir. Ayrançilonun hansı regionda daha çox yayıldığı və hansı variantlarının mövcud olduğu müəyyənləşdirilməlidir.
Coğrafi Yayılması və Tarixi: Ayrançilonun hansı regionlarda daha çox yayıldığı və nə zaman meydana gəldiyi haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Bu yeməyin hazırlanması üsulunun və tərkibinin regiondan regiona dəyişmə ehtimalı yüksəkdir. Daha ətraflı tədqiqatlar ayrançilonun tarixini, coğrafi yayılmasını və müxtəlif regional variantlarını aydınlaşdıra bilər. Bu, həm də yerli mətbəxin daha dərindən öyrənilməsinə kömək edəcəkdir.