Dönər
Mənası: Hərəkət adı ilə motivləşən xörək adıdır. Dönər sözünün əsasında “dönmək” feili dayanır. Hazırlanması zamanı ətin şişə taxılıb, yavaş-yavaş dönərək bişirilməsi ilə bağlıdır. Bu proses həm də yeməyin adına öz əksini tapmışdır. Yəni, “dönər” sözü “dönən” sifətinin məsdər halından əmələ gəlmişdir və ətin bişmə prosesini ifadə edir. Bu, yeməyin özünəməxsus xüsusiyyətini və hazırlanma üsulunu aydın şəkildə göstərir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası türkcə “dönmək” felindən törəmədir. “Dönər” sözü öz əsas mənasını qoruyaraq, yəni ətin dönərək bişirilməsini ifadə edərək, Azərbaycan mətbəxinə daxil olmuş və geniş yayılmışdır. Sözün mənşəyinə dair dəqiq tarixi məlumatlar olsa da, onun Osmanlı türkcəsindən və ya daha qədim türkdən gəldiyi ehtimal edilir. Müxtəlif regionlarda hazırlanma üsullarında fərqlər olsa da, “dönər” adı ümumi qalmışdır. Bu da sözün mətbəximizdə möhkəm yer tutduğunu və uzun illərdir istifadə olunduğunu göstərir. S. Məmmədovanın araşdırmaları bu fikri dəstəkləyir.
Regional Xüsusiyyətlər: Dönər Azərbaycanın bütün regionlarında populyardır, lakin hazırlanma üsullarında və ət növlərində regional fərqlər müşahidə oluna bilər. Məsələn, Qərbi Azərbaycanda daha çox quzu ətindən, Şərqi Azərbaycanda isə mal ətindən istifadə olunur. Həmçinin, hazırlanma üsulunda və əlavə olunan ədviyyatlarda da regional fərqlər mövcuddur.