Əyirdəx
Mənası: Cəbrayıl şivəsində “əyirdəx”, Salyan dialektində isə “əgirdək” formalarında işlənən bu söz “şirin qoğal” mənasını bildirir. Əsasən, şirin, ətirli və yumşaq toxumalı qoğal növü üçün istifadə olunur. “Əyirdəyi yağda yaxşı qızart” kimi ifadələrdə də rast gəlinir, bu da onun qızardılaraq yeyilməsinin məşhur olduğunu göstərir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam aydın deyil. Ancaq “əyir-” kökünün “əyilmək”, “bükülmək” mənalarını ifadə edən fel kökü ilə əlaqəli olduğu ehtimal olunur. Bu, qoğalın yumşaq və əyilən toxumasına işarə edə bilər. “-dəx” şəkilçisinin isə artırma mənası verdiyini fərz etmək olar. Beləliklə, sözün mənası "çox yumşaq və əyilən qoğal" kimi təfsir edilə bilər. Salyan və Cəbrayıl bölgələrindəki dialektal variasiyalar sözün qədim köklərə malik olduğunu göstərir və bu bölgələrə məxsus bir termindir. Daha dəqiq etimoloji tədqiqatlar tələb olunur.
Regional Xüsusiyyətləri: Əyirdəx termini əsasən Cəbrayıl və Salyan rayonlarında, həmçinin bu bölgələrin ətraf kəndlərində istifadə olunur. Digər ərazilərdə bu terminin işlənməməsi və ya başqa adlarla əvəz olunması müşahidə edilə bilər. Bu, sözün regional dialektlərə məxsusluğunu vurğulayır.
Tarixi: Sözün dəqiq tarixi məlum deyildir. Lakin dialektal istifadəsi və mənasının xüsusi bir qoğal növünü ifadə etməsi, onun uzun müddətdir bu bölgələrdə istifadə olunduğunu göstərir. Kənd təsərrüfatı ilə bağlı sözlərin tarixini öyrənmək üçün yerli əhalinin sözlü xatirələrinə müraciət etmək və arxeoloji tapıntılar üzərində tədqiqat aparmaq lazımdır.