Həlsə
Mənası: Ətlə yarmadan bişirilən, ətin və yarmağın bir-birindən seçilmədiyi qədər bişirilmiş xörək. Naxçıvan dialektində işlənən bir termindir. "Həlsəni qışda yeyirik" deyimi də göstərir ki, bu xörək xüsusilə soyuq aylarda hazırlanır və yeyilir, ehtimal ki, qış tədarükü məhsullarından istifadə edilərək bişirilir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam aydın deyil. Lakin, "həlsə" sözünün qədim türk dillərindən gəlmiş olması ehtimal olunur. "Həlmə" və ya "həlim" kimi oxşar sözlərlə bağlılığı araşdırılmalıdır. "Həlmə"nin "qatılaşmış, qarışmış" mənası olması "həlsə"nin ət və yarma qarışığından ibarət olmasını izah edə bilər. Daha dəqiq bir etimoloji tədqiqat aparmaq üçün müxtəlif türk dillərindəki oxşar sözlərin araşdırılması və tarixi mətnlərdəki istifadəsinin təhlili zəruridir. Sözün Naxçıvan dialektində işlənməsi onun coğrafi yayılmasının məhdud olduğunu göstərir. Bu, sözün tarixən Naxçıvan bölgəsinə məxsus bir yemək bişirmə üsuluna aid olmasının göstəricisi ola bilər.
Regional Xüsusiyyətlər: Həlsə, əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikasında və ətraf bölgələrdə hazırlanan və qəbul edilən bir yeməkdir. Hazırlanma üsulu və içəriyində istifadə edilən ədviyyatlar regional fərqlər göstərə bilər. Daha ətraflı tədqiqatlar bu regional variantların dəqiq təsvirini verməyə kömək edəcəkdir.
Tarixi Arxa Fon: Həlsənin tarixi əsasən şifahi ənənələrə əsaslanır. Yazılı mənbələrdə bu adla rast gəlinməsi çox azdır. Bu, sözün daha çox yerli, regional bir termin olmasını və uzun müddət ərzində yalnız şifahi olaraq ötürülməsini təsdiq edir. Gələcək tədqiqatlar həm şifahi mənbələrdən, həm də tarixi reseptlərdən faydalanaraq həlsənin tam tarixçəsini aydınlaşdıra bilər.