Soyuq-soyuq: Zərf. "Soyuq" sözünün təkrarı ilə əmələ gəlmiş, təsirli və ifadəli bir zərfdir. "Soyuq" sözünün əsas mənası "isti olmayan, qızdırılmamış, aşağı temperaturlu" olmaqla yanaşı, "soyuq-soyuq" ifadəsi bu mənanı daha da gücləndirir və həddindən artıq soyuqluğu, qızdırılmamış və ya az qızdırılmış halda olmağı vurğulayır. Bu, sadəcə "soyuq" sözündən daha intensiv bir təsviri verir.
Mənşəyi: "Soyuq-soyuq" söz birləşməsi "soyuq" sözünün təkrarı yolu ilə əmələ gəlmişdir. Bu təkrarlama, təsvirin intensivliyini və emosional təsirini artırmaq üçün istifadə olunur. Dilçilikdə buna pleonazm (artıqlıq) nümunəsi kimi də baxmaq olar, ancaq bu halda pleonazm ifadənin təsir gücünü artırmaq üçün məqsədyönlü şəkildə istifadə olunur. Bu üsul xalq dilində tez-tez rast gəlinir və ifadənin daha canlı və obrazlı olmasına kömək edir.
Məna çalarları: "Soyuq-soyuq" sözü yalnız temperaturla bağlı deyil, məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, birinin soyuq-soyuq qəbul etməsi, soyuq-soyuq baxışı soyuqluq, laqeydlik, rəğbətsizlik kimi mənfi duyğuları ifadə edə bilər. Bu halda, "soyuq-soyuq" ifadəsi sadəcə temperatur deyil, emosional vəziyyəti daha qabarıq şəkildə təsvir edir.
Cümlədə işlənməsi: "Soyuq-soyuq" zərfi cümlədə adətən felin əlavəsi kimi işlənir və feilin ifadə etdiyi hərəkətin və ya halın soyuqluğunu vurğulayır.
Nümunələr:
- Xörəyi soyuq-soyuq yedi.
- Soyuq-soyuq su içdi.
- Məni soyuq-soyuq qarşıladı.
- Ona soyuq-soyuq baxdı.
Yuxarıdakı nümunələrdə gördüyümüz kimi, "soyuq-soyuq" sözünün işlənməsi kontekstdən asılı olaraq fərqli məna çalarları verə bilər.