Kartof Püresi
Mənası: Kartof püresi, qaynadılmış kartofun əzilərək püresi halına gətirilməsi ilə hazırlanan bir xörəkdir. Sintaktik üsulla yaranmış xörək adıdır. İkinci növ ismi birləşmə modelindədir. Xörək adının birinci komponentində işlənən “kartof” sözü kənd təsərrüfatı bitkisi adını bildirir, ikinci komponent isə xörəyin hazırlanma üsulunu göstərir - “püresi”. Yəni, “püresi” halına gətirilmiş kartof mənasını verir.
Mənbəyi: "Kartof" sözü XV əsrdə İspaniyadan Avropaya yayılmış Amerikalı bitkinin adından gəlir. Avropa dillərinə keçdikdən sonra Azərbaycan dilinə də müstəqil olaraq daxil olmuşdur. "Püresi" sözü isə fransız dilindən götürülmüşdür ("purée"). Fransız dilindəki "purée" sözü "təmizlənmiş", "əzilmiş" mənalarını verir və bu mənada xörəyin hazırlanma texnologiyasını ifadə edir. Azərbaycan dilində kartof püresinin yayılması XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq Avropa mətbəxinin təsiri ilə baş vermişdir. Əvvəllər əsasən şəhər əhalisi arasında məşhur olan bu xörək, sonralar kənd əhalisi arasında da geniş yayılmışdır.
Regional Xüsusiyyətlər: Kartof püresinin hazırlanması üsulu regiondan regiona müəyyən fərqlər göstərə bilər. Məsələn, bəzi bölgələrdə süd, kərə yağı və ya ədviyyatların əlavə edilməsi ilə daha zəngin bir dad əldə edilir. Lakin əsas tərkib hissəsi həmişə qaynadılmış və əzilmiş kartofdur.