Yoqurt
Mənası: Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz hissəsi olan, fermentasiya olunmuş süd məhsulu. Qatılaşmış, turş dadlı və xarakterik qoxuya malikdir. Əsasən südün mayalanması nəticəsində əldə edilir. Müxtəlif növ yoqurtlar mövcuddur, həm təbii, həm də əlavə şəkər, meyvə və digər komponentlərlə zənginləşdirilmiş formaları vardır.
Mənbəyi: "Yoqurt" sözü qədim türk dillərindən gəlir. Türkoloji araşdırmalara əsasən, "yoqurt" sözü "yoğurmaq" felindən törəmişdir və "qatılaşmış süd", "kəsmikləşmiş süd" və ya sadəcə "qatıq" mənasını verir. "Yoğurmaq" sözü südün qatılaşma prosesini ifadə edir. Azərbaycanda yoqurt istehsalı əsrlər boyu davam edən ənənəvi bir prosesdir və müxtəlif regionlarda özünəməxsus reseptləri və hazırlanma üsulları mövcuddur. "Yoqurt" sözünün daha qədim formalarının izləri yazılı mənbələrdə də aşkarlana bilər, ancaq bu, əlavə tədqiqatlar tələb edir.
Regional Fərqlər: Azərbaycanın müxtəlif regionlarında yoqurtun hazırlanma üsulları və dadı bir-birindən fərqlənə bilər. Məsələn, Quba zonasında hazırlanan yoqurtun dadı və qatılaşma dərəcəsi digər regionlardan fərqlənə bilər. Bu fərqlər əsasən istifadə olunan südün növündən, fermentasiya prosesinin müddətindən və istifadə olunan mayanın növündən asılıdır.
Tarixi Əhəmiyyəti: Yoqurt sadəcə qida məhsulu deyil, həm də Azərbaycan mədəniyyətinin və tarixinin vacib bir elementidir. Əsrlər boyu Azərbaycan xalqının qidalanmasında mühüm rol oynamış, müxtəlif bayramların və adət-ənənələrin ayrılmaz tərkib hissəsi olmuşdur. Yoqurtun faydalı xüsusiyyətləri də hər zaman qiymətləndirilmişdir.