izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Arxabaarxa: Zərf kimi işlənən bu söz, əsasən "çox uzaq zamanlar", "qədim zamanlar", "əcdadlar dövrü", "əcdadların nəsli boyu" mənalarını ifadə edir. Sadəcə "dal-dala" mənası ilə kifayətlənmək, onun zəngin məna çalarlarını əks etdirmir.

Birinci mənası olan "dal-dala" ifadəsində "arxabaarxa" vaxtın çox uzaqlığını, əlçatmazlığını vurğulayır. Hadisənin çox keçmişdə, dərin keçmişdə baş verdiyini bildirir. Bu mənada, zamanın genişliyini, "çox əvvəl", "çox-çox əvvəl" kimi ifadələrlə müqayisə etmək olar.

İkinci və daha maraqlı mənası isə məcazi mənadadır. "Bütün nəsillik" mənasında işlənən "arxabaarxa", ailənin, soyun, nəslin davamlılığını, uzun tarixini və çoxlu nəsillərini ifadə edir. Bu mənada, söz əcdadların mirasını, uzun bir zaman kəsiyini əhatə edən bir tarixi və ya bir ailənin tarixini təmsil edir.

Misal olaraq verilən şeir parçasında ("Su gəlsə arxa bəsdi; Dolansa çarxa bəsdi; Bir kərə üzün görsəm; Arxabaarxa bəsdi") "arxabaarxa" ifadəsi, səninlə bir görüşün əcdadlar dövrünə qədər olan bütün yaşamının, bütün həyatının bəs edəcəyini, həmin görüşün bütün keçmişi, bütün nəsli əvəz edəcək qədər qiymətli olduğunu bildirir. Bu mənada, sözün ifadə etdiyi duyğu dərin bir məna kəsb edir.

Yekun olaraq, "arxabaarxa" sözü sadə bir zərf deyil, zamanın genişliyini, tarixin dərinliyini və nəsillərin davamlılığını ifadə edən, poetik bir ifadədir. Onun mənasını dərk etmək üçün yalnız sözün leksik tərifini deyil, həm də istifadə olunduğu konteksti nəzərə almaq lazımdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz