Artıcaq sözü Azərbaycan dilinin köhnə variantlarında işlənən bir zərfdir. Müasir dilin ifadə qüvvəsini tam əks etdirməsə də, onun mənası həm miqdari, həm də keyfiyyət baxımından zəngindir.
Əsasən "bir qədər artıq", "bir qədər çox", "azacıq çox" mənalarında işlənir. Bu, kəmiyyətdə cüzi bir artımı bildirir. Məsələn, "on ədəd alma əvəzinə artıcaq on bir ədəd alma aldım" ifadəsi, yalnız bir ədəd artım olduğunu, lakin bu artımın vacibliyini vurğulayır. "Artıq" sözündən fərqli olaraq, "artıcaq" daha yumşaq, daha az ciddi bir artım ifadə edir. "Artıq" sözü bəzən həddən artıq olmanı, zərərli bir artımı bildirə bilsə də, "artıcaq" belə bir məna daşımaz.
Digər bir mənası isə "daha artıq", "artıq" mənasındadır. Bu zaman, əvvəlcədən mövcud olan bir vəziyyətin üstünə əlavə bir halın əlavə olunmasını bildirir. Misal üçün, "Artıcaq gözəl idi" ifadəsi, sadəcə "gözəl" olmaqdan daha üstün bir gözəllik səviyyəsini bildirir. Bu mənada, "artıcaq" sözü müqayisəli bir əlamət daşıyaraq keyfiyyəti daha da gücləndirir.
Nümunə cümlədəki ("Məni Hacı Qafurun arvadı yaraşıqlı görsə, əlbəttə, artıcaq say") istifadə, sözün ikinci mənasını əks etdirir. Ağa Mərdan, Hacı Qafurun arvadının yaraşıqlı olmasını qəbul edir, lakin onun gözəlliyinin daha da üstün bir səviyyədə olduğunu, "artıcaq" dərəcədə yaraşıqlı olduğunu bildirir. Bu kontekstdə, söz sadəcə "çox yaraşıqlı" mənasından daha çox bir tərif ifadə edir və söhbətdə xüsusi bir incəliyi vurğulayır.
Beləliklə, "artıcaq" sözü müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda işlənsə də, özünün incə və zəngin məna çalarları ilə dilimizin tarixi və ifadə imkanlarının tərkib hissəsini təşkil edir. Onun istifadəsi, dilin ifadə imkanlarının genişliyini və ifadələrin seçilməsinin zərifliyini göstərir.