Asketizm (yun. askeo – cəhd edirəm) dərin mənəvi və ya dini ideala çatmaq üçün dünya nemətlərindən tamamilə, yaxud qismən imtina etmək prinsipinə əsaslanan həyat tərzi və fəlsəfədir. Bu, sadəcə material var-dövlətdən imtina etmək deyil, həm də ehtiraslardan, istəklərdən, dünyəvi həvəslərdən azad olmağı, ruhani təkamülə yönəlməyi əhatə edir.
Asketizmin kökləri qədim dinlərə və fəlsəfələrə gedib çıxır. Müxtəlif mədəniyyətlərdə müxtəlif formalarda özünü göstərsə də, ümumi məqsəd həmişə eyni olub: dünyəvi bağlardan azad olmaq və ali bir həqiqətə, mənəvi kamilliyə çatmaq. Bu, özünü fərqli şəkildə ifadə edir: yoxsulluq içində yaşamaq, sərt pəhriz saxlamaq, cəmiyyətdən təcrid olunmaq, fiziki əziyyətləri qəbul etmək və s.
Tarix boyu asketizm, həm ruhani liderlərin, həm də adi insanların həyat tərzində öz əksini tapmışdır. Xristianlıqda, Buddizmdə, Hinduizmdə və digər dinlərdə asketik həyat tərzi müqəddəs sayılmış və mənəvi inkişafın vacib elementi kimi qəbul edilmişdir. Asketlər, ətraf aləmdən və öz istəklərindən uzaqlaşaraq, öz daxili aləmlərinə, Allahla və ya kainatla əlaqələrinə daha çox diqqət yetirirlər.
Lakin, asketizm həmişə təriflənmir. Bəziləri onu həddən artıq sərtlik, həyata ziddlik və dünyadan qopmaq kimi qəbul edir. Asketizmin müxtəlif formaları mövcuddur və hər birinin öz xüsusiyyətləri vardır. Müasir dövrdə asketizm daha çox özünü özünü inkişaf etdirmə, sadə həyat tərzi və materializmdən uzaqlaşmaq kontekstində tapır.
Ümumiyyətlə, asketizm mürəkkəb və çoxşaxəli bir anlayışdır. O, həm ruhani təkamül yolunda bir vasitə, həm də həyat fəlsəfəsi kimi qəbul edilə bilər. Asketizm haqqında düşünərkən, onun tarixi kontekstini, mədəni müxtəlifliyini və müasir dövrdəki təfsirini nəzərə almaq vacibdir.