Aşafatma sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutur və sadəcə "göy qurşağı" kimi tərcümə edilməkdən xeyli dərin və maraqlı bir mənaya malikdir. Lüğətlərdə qısa şəkildə "göy qurşağı, qarınənə örkəni" kimi izah olunsa da, əslində aşafatmanın mahiyyətini daha dolğun anlamaq üçün tarixi, mədəni və ədəbi kontekstini nəzərə almaq lazımdır.
Qövsi-qüzeh kimi sinoniminin də işlədilməsi, sözün kökünün ərəb dilindən gəldiyini və Quranın təsirinin olduğunu göstərir. Qövsi-qüzeh, yəni "qüzehli qövs" ifadəsi, göy qurşağını Allahın əzəmətinin, qüdrətinin və gözəlliyinin simvolu olaraq təsvir edir. Beləliklə, aşafatma sadəcə bir meteoroloji hadisə deyil, həm də ilahi bir möcüzə, bir əlamət kimi qəbul edilirdi.
Xalq arasında aşafatma ilə bağlı müxtəlif inanclar və əfsanələr mövcuddur. Bəzi inanclara görə, aşafatmanın görünməsi xoşbəxtlik, bərəkət və ya yağış gətirəcəyinin əlaməti sayılırdı. Digər inanclar isə aşafatmanın pis ruhlardan qoruyan bir sehrli gücə malik olduğunu iddia edirdi. Bu inancların hər biri aşafatmanın mədəni və ruhani əhəmiyyətini vurğulayır.
Ədəbiyyatda da aşafatma simvolik bir obraz kimi istifadə olunmuşdur. Gözəlliyi, əzəməti və qısamüddətli olması ilə aşafatma, həyatın gözəl anlarını, keçici anları və ya hətta ilahi məhəbbəti simvolizə edə bilər. Aşafatmanın gözəl rəngləri, şairlərin şeirlərində, yazıçıların əsərlərində bədii təsvir vasitəsi kimi də yer almışdır.
Nəticə etibarilə, aşafatma sadəcə bir göy qurşağı deyil, ədəbiyyatda, mədəniyyətdə və xalq inanclarında özünəməxsus yeri olan, rəmzi mənalarla zəngin bir sözdür. Onun təfsiri, sadəcə elmi tərifə deyil, həm də mədəni, dini və ədəbi kontekstə əsaslanmalıdır.