Esse-monoqrafiya
Mənası: Esse şəklində yazılmış monoqrafiya. Kiçik həcmli, müəyyən bir mövzunu dərin şəkildə araşdıran, elmi-tədqiqat xarakterli, lakin esse üslubunda yazılmış əsər. Esse-monoqrafiya, elmi dəqiqlik və ciddiliklə yanaşı, müəllifin fərdi fikirlərini, şəxsi təcrübəsini və baxışlarını da özündə əks etdirir. Adətən, mövzunun incəliklərini açıqlamaq üçün müəllifin özünün orijinal arqumentlərindən və analitik yanaşmalarından istifadə olunur. Bu janr, ciddi elmi araşdırmaların sərt qaydalarına tam riayət etməsə də, mövzunun dərin və ətraflı araşdırılmasını təmin edir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası fransız dilindən olan "essai" ("cəhd") sözü ilə, latın dilindən olan "exagium" ("götür-qoy etmək") sözü və yunan dilindən olan "κόλνο" (monos) ("bir dənə, yeganə") və "γξάθεηλ" (grafo) ("yazıram") sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Esse" özünün əsas mənasını (cəhd, sınaq) qoruyaraq, elmi araşdırmanın bir növ "cəhdi" kimi təqdim olunur. "Monoqrafiya" isə tədqiqatın mövzu dairəsinin darlığını, "bir dənə, yeganə" mövzunun ətraflı tədqiqini vurğulayır.