Atmaca sözü Azərbaycan dilində əsasən birinə sataşmaq, onu incitmək, yaxud da əyləncəli bir şəkildə lağa qoymaq məqsədilə işlədilən kinayəli, ironik bir ifadədir. Sözün özü quş olan atmacanın çevikliyi və ov etmə bacarığına istinad edərək, sözlərin də hədəfə dəqiq və kəskin vurmasını ifadə edir. Belə ki, atmaca kimi sözlərin də “qurbanını” dəqiq nişan alması nəzərdə tutulur.
Atmaca, sadə bir təhqir deyil; məqsəd açıq-aşkar təhqir etməkdən daha çox, incə bir kinayə ilə hədəfə zərbə endirməkdir. Bəzən bu, qarşı tərəfin bir davranışını, xüsusiyyətini, yaxud da sözünü incə bir formada tənqid etmək üçün istifadə olunur. Həmçinin, yaxın dostlar arasında zarafatcasına, lakin hər halda bir az da olsun tikanlı şəkildə istifadə oluna bilər. Kontekstə görə mənası incə bir lağdan, kəskin bir tənqidə qədər dəyişə bilər.
Misal olaraq, "Yusif, atmaca ilə danışma" cümləsində "atmaca" Yusifin kəskin, incidici və ya kinayəli sözlərindən qaçması barədə bir xəbərdarlıqdır. Bu cümlədə Yusifin sözlərinin hədəfinə dəqiq, kəsici və potensial olaraq zərərli olduğu ifadə olunur.
Ümumilikdə, "atmaca" sözü Azərbaycan dilinin zəngin ifadə vasitələrindən biri olaraq, nitqinə rəng qatmaq, məcazlı ifadə istifadə etmək istəyən danışanlar tərəfindən geniş istifadə olunur. Ancaq bu sözü işlədərkən diqqətli olmaq lazımdır, çünki kontekstə və tərəflər arasındakı münasibətə görə qarşı tərəfi incitmək riski daşıyır.