Ayaqlanmaq sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında çoxmənalı olaraq işlənən bir feildir. Əsas mənası fiziki bir prosesi - əşya və ya varlığın ayaqlar altında sıxılmasını, əzilməsini, məhv edilməsini ifadə edir. Bu mənada "ayaqlanmaq" sözü "tapdalanmaq", "əzilmək", "məhv edilmək", "xarab edilmək" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər. Məsələn, "Bahar çiçəkləri qışın sərtliyinə dözməyərək ayaqlanmışdı" cümləsində, çiçəklərin qar və buz altında sıxılaraq məhv olması nəzərdə tutulur. Həmçinin, "Əsgərlər düşmənin qalxanı ayaqladı" kimi ifadələr də sözün bu mənasını göstərir.
Lakin, "ayaqlanmaq" sözünün istifadəsi daha geniş mənalı ola bilər. O, fikri, simvolik bir mənada da işlənə bilər. Bu zaman, sərt təzyiq altında qalan, öz mövqeyini itirən, əzilən, yox edilən bir şeyin vəziyyətini təsvir edir. Məsələn, "Onların idealları cəmiyyət tərəfindən ayaqlandı" cümləsində, idealların rədd edilməsi, dəyərləndirilməməsi nəzərdə tutulur. Bu mənada "ayaqlanmaq" sözü, daha çox bir metafora kimi işlənir və fikri bir məğlubiyyəti, bir ideyanın və ya bir hərəkatın təzyiq altında məhv olmasını bildirir.
Sözün "ayaqla basılmaq, sıxılmaq; ayaqla vurulmaq, əzişdirilmək" mənaları isə daha konkret fiziki təmas və fiziki təsir ifadə edir. Bu mənalarda "ayaqlanmaq" sözü birbaşa fiziki təzyiqin nəticəsini bildirir. Məsələn, "Uşaq təsadüfən ayağını ayaqladı" cümləsində ayağın fiziki zədələnməsi nəzərdə tutulur.
Nəticə olaraq, "ayaqlanmaq" sözü həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənən, zəngin semantik potensiala malik bir sözdür. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və həm fiziki prosesləri, həm də simvolik məğlubiyyətləri ifadə edə bilir.