Ayıbalası – Azərbaycan memarlığında və kənd təsərrüfatında tarixən istifadə olunan, saman qarışdırılmış palçıqdan hazırlanan çiy kərpic növüdür. Sadəcə " saman qarışdırılmış palçıqdan hazırlanan çiy kərpic" ifadəsi ayıbalasının mahiyyətini tam əks etdirmir. Çünki bu materialın hazırlanması və istifadəsi spesifik texnologiya və bilik tələb edirdi. Palçığın tərkibi, saman növü və qarışdırma üsulu, həmçinin kərpiclərin ölçüləri və quruluşunda müəyyən standartlar mövcud idi ki, bu da nəticədə möhkəm və davamlı bir tikinti materialı əldə etməyə imkan verirdi.
Ayıbalasından inşa edilmiş binaların xüsusiyyətləri də diqqət çəkicidir. Onlar adətən, isti yay və soyuq qışlara malik bölgələrdə iqlim şəraitinə uyğun olaraq tikilmişdir. Samandan istifadə binaların yaxşı istilik izolyasiyasını təmin edirdi; yayda sərin, qışda isə nisbətən isti qalmalarına kömək edirdi. Bu texnologiyanın əsas üstünlüyü isə materialların əlçatanlığı və ucuzluğu idi. Ayıbalası evlərin tikintisi üçün xüsusi peşəkarlıq tələb etməsə də, tikinti texnologiyasının bəzi incəlikləri və sirləri nəsildən-nəslə ötürülürdü.
Çayın qurtaracağında ayıbalasından tikilmiş bir binanın mövcudluğu, bu tikinti materialının su hövzələrinə yaxın ərazilərdə də istifadə olunduğunu göstərir. Bu, ayıbalasının suya davamlılığı ilə bağlı müəyyən səviyyədə müqavimətə malik olduğunu ehtimal etməyə əsas verir. Ancaq bu müqavimət müasir tikinti materiallarının suya davamlılığı ilə müqayisə edilməməlidir. Əlbəttə ki, ayıbalası bina uzun müddət mövcud qala bilsə də, mütəmadi təmirə ehtiyac duyurdu.
Beləliklə, ayıbalası sadəcə saman qarışdırılmış palçıqdan hazırlanan çiy kərpic deyil, Azərbaycanın tarixi və mədəni irsinin bir hissəsi olan, əcdadlarımızın zəhmətinin, bacarığının və mühitinə uyğunlaşma qabiliyyətinin simvoludur. Bu materialın tikintidə istifadəsi, regionun coğrafi xüsusiyyətləri, iqlim şəraiti və inşaat materiallarının əlçatanlığı ilə sıx bağlıdır.