Azadfikirlilik, öz düşüncələrini heç bir qabaqcadan müəyyən olunmuş ideologiyanın, dini inancların, siyasi sistemin və ya sosial təzyiqin məhdudiyyətlərindən azad şəkildə formalaşdıran və ifadə edən bir insanın dünya görüşünü, ideyalar sistemini və mənəvi-fəlsəfi mövqeyini ifadə edir. Bu, sadəcə olaraq “müstəqil düşüncə”dən daha geniş bir anlayışdır, çünki yalnız düşüncənin müstəqilliyini deyil, həm də bu düşüncənin cəmiyyətə və dünyaya olan münasibətini, həyata baxışını əhatə edir.
Azadfikirlilik, tənqidi təfəkkürü, şübhəçiliyi, elmə və rasionala əsaslanan düşüncəni, eləcə də müxtəlif baxış bucaqlarını nəzərə almağı tələb edir. Azadfikirli bir insan mövcud qaydaları, ənənələri və normaıları sorğulayır, onların doğruluğunu və əhəmiyyətini öz müstəqil düşüncəsi ilə qiymətləndirir. O, öz fikirlərini açıq şəkildə ifadə etməkdən çəkinmir və başqalarının fikirlərinə hörmətlə yanaşmaqla yanaşı, eyni zamanda öz düşüncələrini qorumaqdan da çəkinmir.
İntibah dövrü azadfikirliyin inkişafı üçün əlverişli zəmin yaratmışdır. Bu dövrdə Kopernik, Qalileo Qaliley, Leonardo da Vinçi kimi görkəmli alimlər, eləcə də Erasmus Rotterdamlı, Mişel de Monten kimi filosof və yazıçılar öz yaradıcılıqlarında və elmi tədqiqatlarında azadfikirlilik mövqeyindən çıxış etmiş, orta əsr skolastikasının təsirindən azad olaraq yeni biliklərə və dünya görüşünə doğru yol açmışlar. Onların əsərləri və kəşfləri azadfikirliyin gücünü və əhəmiyyətini nümayiş etdirən parlaq nümunələrdir.
Lakin azadfikirlilik hər zaman asanlıqla qəbul olunmayıb. Tarix boyu azadfikirli insanlara tez-tez təqiblər, repressiyalar və hətta ölüm cəzası verilmişdir. Bununla belə, azadfikirlilik həmişə insanlığın irəliləməsi üçün mühüm bir amil olaraq qalmışdır. Bu gün də azadfikirlilik, demokratiyanın, insan hüquqlarının və elmin inkişafının əsasını təşkil edir. Azadfikirlilik sadəcə bir düşüncə tərzi deyil, həm də cəmiyyətin demokratik inkişafının, müxtəlifliyin və tərəqqinin təminatıdır.