Azadfikirli sifəti, əsasən öz düşüncələrini başqalarının təsirinə, qərəzlərinə və ya məcburiyyətlərinə buraxmayan, müstəqil və sərbəst düşüncəyə malik insanları təsvir etmək üçün işlədilir. Bu, sadəcə "öz fikrini söyləmək" mənasından daha geniş bir anlayışdır. Azadfikirlilik, həm də mövcud qaydalar, normalar və inancları sorğulamaq, tənqidi düşünmək, müxtəlif baxış bucaqlarından məsələlərə yanaşmaq və öz müstəqil nəticələrini çıxarmaq bacarığını əhatə edir. Azadfikirli insan həqiqəti axtarışında qərəzsizdir və fərqli fikirlərə açıqdır.
Lüğətdəki "azad düşünən, müstəqil düşünən" tərifi azadfikirliliyin mahiyyətini qısaca ifadə etsə də, onun daha incə nüanslarını əks etdirmir. Müstəqil düşüncə, cəmiyyətin təzyiqlərinə və ya qəbul olunmuş normalara uyğunlaşmamaq kimi başa düşülə bilər. Azadfikirli insan, qorxmadan öz fikirlərini ifadə edir və ədalətsizliyə, haqsızlığa qarşı mübarizə aparır. Bu cür insanlar, həmçinin davamlı öyrənməyə, yeni məlumatlar əldə etməyə və öz düşüncələrini inkişaf etdirməyə meyllidirlər.
Mətndəki nümunədə verilən "Doktor hələ çar zamanı Rusiyadan Təbrizə və oradan da Tehrana mühacirət etmiş azadfikirli həkim idi" cümləsi, azadfikirliliyin tarixi kontekstini göstərir. Çar Rusiyası dövründə mühacirət etmək öz düşüncələrini sərbəst ifadə edə bilməməkdən və repressiyalardan qaçmaq üçün lazım olan bir addım ola bilərdi. Beləliklə, bu həkimin azadfikirli olması, onun müstəqil düşüncəsinin, siyasi rejimin təzyiqlərinə qarşı çıxma qətiyyətinin və hətta risk götürmə qabiliyyətinin bir göstəricisi sayıla bilər.
Nəticə olaraq, azadfikirlilik sadəcə bir sifət deyil, həm də fəal bir mövqedir. Bu, həqiqətin axtarışı, ədalətə bağlılıq, müstəqil düşüncə və öz fikirlərini qorumaq qətiyyəti deməkdir. Azadfikirli insan həmişə öz biliyini və əqidələrini artırır, təkmilləşdirir və cəmiyyət üçün faydalı olur.