Azotlaşdırılma, "azotlaşdırılmaq" feliindən törəmiş bir termin olub, əsasən torpaqşünaslıq, kənd təsərrüfatı və kimya sahələrində istifadə olunur. Sadəcə "azot əlavə edilməsi" kimi qəbul edilməməlidir; çünki bu proses, bitkilərin qida maddəsi olan azotu udmaq üçün mürəkkəb bir biokimyəvi çevrilmə zəncirini əhatə edir.
Daha dəqiq desək, azotlaşdırılma, atmosfer azotunun (N2) bitkilər tərəfindən istifadə oluna bilən formalara çevrilmə prosesidir. Atmosfer azotu, bitkilər üçün birbaşa əlçatan deyil, çünki onun üçlü kovalent bağı olduqca möhkəmdir. Bu möhkəm bağı qırmaq üçün xüsusi bakteriyaların və ya sənaye metodlarının köməyinə ehtiyac var.
Təbiətdə azotlaşdırılma əsasən iki yolla baş verir: bioloji və sənaye üsulu ilə. Bioloji azotlaşdırılmada, torpaqdakı azot fiksasiya edən bakteriyalar, məsələn, Rhizobium cinsi bakteriyalar, atmosfer azotunu ammonyaka (NH3) çevirirlər. Bu proses, əsasən, baklagil bitkilərinin köklərindəki kök düyünlərində baş verir. Bundan başqa, azot fiksasiya edən sərbəst yaşayan bakteriyalar və sianobakteriyalar da atmosfer azotunun fiksasiyasında rol oynayırlar.
Sənaye azotlaşdırılmasında isə, yüksək temperatur və təzyiq altında Haber-Bosch prosesindən istifadə edilərək atmosfer azotu ammonyaka çevrilir. Bu ammonyak sonradan gübrələrin istehsalında istifadə olunur. Sənaye azotlaşdırılması, əkinçiliyin intensiv inkişafı üçün mühüm rol oynamaqla yanaşı, ətraf mühitin çirklənməsinə də səbəb olur.
Qısacası, azotlaşdırılma, bitkilərin sağlam böyüməsi və inkişafı üçün vacib olan azotun əlçatan formasına çevrilməsi prosesidir. Bu proses, həm təbii, həm də süni yollarla baş verə bilər və həm kənd təsərrüfatında, həm də ətraf mühitin mühafizəsi baxımından son dərəcə əhəmiyyətlidir.