Torpaqşünaslıq (torpaq + şünaslıq) - torpaqların mənşəyini, tərkibini, xassələrini, əmələ gəlməsini, coğrafi yayılmasını, inkişafını, münbitliyini, torpaq örtüyünün formalaşmasını, təsnifatını, genetik xüsusiyyətlərini və onların təbii amillərlə (iqlim, relyef, ana süxur) və antropogen təsirlərlə (əkinçilik, meşəçilik, sənaye fəaliyyəti) qarşılıqlı əlaqələrini öyrənən elm sahəsidir. Torpaqşünaslıq, torpaq ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi, səmərəli istifadəsi və mühafizəsi üçün əsas təməl təşkil edir. Bu elm sahəsi həm təbiət elmləri (geologiya, mineralogiya, kimya, biologiya), həm də kənd təsərrüfatı elmləri (aqronomiya, meliorasiya) ilə sıx bağlıdır.
Torpaqşünaslıqda aparılan tədqiqatlar müxtəlif metodlardan istifadə edir: laborator təhlillər (fiziki-kimyəvi və bioloji analizlər), sahə müşahidələri, kartoqrafik təsvirlər, uzaqdan zondlama texnologiyaları və coğrafi informasiya sistemləri (QİS). Əldə edilən nəticələr əsasında torpaqların xəritələndirilməsi, təsnifatı və qiymətləndirilməsi aparılır, torpaqların səmərəli istifadəsi və mühafizəsi üçün tövsiyələr verilir.
Torpaqşünaslığın praktik əhəmiyyəti böyükdür. Kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın artırılması, ətraf mühitin mühafizəsi, meliorasiya işlərinin aparılması, səhralaşmanın qarşısının alınması, ekoloji tarazlığın qorunması kimi sahələrdə torpaqşünaslıq biliklərindən geniş istifadə olunur. Müasir torpaqşünaslıq, qlobal iqlim dəyişikliklərinin torpaq üzərindəki təsirlərini öyrənmək, torpaqların deqradasiyasının qarşısının alınması və torpaq ehtiyatlarının davamlı idarə olunması üçün yeni yanaşmaların inkişaf etdirilməsinə yönəlmişdir.
Sözün mənşəyinə gəldikdə, "torpaqşünaslıq" sözü iki hissədən ibarətdir: "torpaq" və "şünaslıq". "Torpaq" sözü türk mənşəli olub, yerin üst qatı, bitki örtüyünün inkişaf etdiyi qat mənasını verir. "Şünaslıq" isə "-şünas" şəkilçisinin "-lıq" mənsubiyyət şəkilçisi ilə birləşməsindən əmələ gəlmişdir və "haqqında elm" mənasını ifadə edir. Beləliklə, "torpaqşünaslıq" sözü "torpaq haqqında elm" mənasını daşıyır.