Bazedov (xüs. is.-dən): Tibbdə Bazedov xəstəliyi olaraq bilinən bu termin, qalxanvari vəzinin həddindən artıq fəaliyyətinin səbəb olduğu bir endokrin xəstəliyidir. Yəni, qalxanvari vəzi normaldan daha çox tiroid hormonları (tiroksin və triyodtironin) ifraz edir. Bu artıq hormon istehsalı bədənin müxtəlif sistemlərində bir sıra əlamətlərə və simptomlara səbəb olur.
Xəstəliyin əsas səbəbi bədənin öz toxumalarına qarşı immun sisteminin səhv reaksiyasıdır. Immunitet sistemi səhvən qalxanvari vəzinin hüceyrələrini hücuma məruz qoyur və bu da vəzin həddindən artıq fəaliyyətinə gətirib çıxarır. Bu prosesin dəqiq mexanizmi hələ tam aydınlaşdırılmayıb, lakin genetik meyllilik və müəyyən ətraf mühit faktorlarının rol oynadığı düşünülür.
Bazedov xəstəliyinin əlamətləri olduqca müxtəlif ola bilər və xəstədən xəstəyə dəyişir. Ən çox rast gəlinən əlamətlər arasında ürək döyüntülərinin sürətlənməsi (taxikardiya), əsəbilik, əl titrəməsi, çəki itkisi, yuxusuzluq, həddindən artıq tərləmə, göz çıxıntısı (eksoftalmus) və qalxanvari vəzinin böyüməsi (qoiter) yer alır. Göz çıxıntısı, xəstəliyin xarakterik əlamətlərindən biri olub, göz qapaqlarının qalxması və göz almasının irəli çıxması ilə müşahidə olunur. Bu, göz əzələlərinin şişməsi ilə əlaqədardır.
Bazedov xəstəliyinin diaqnozu qan testləri (qanda tiroid hormonlarının səviyyəsinin müəyyən edilməsi), fiziki müayinə və bəzən də qalxanvari vəzinin görüntüləmə üsulları (ultrasəs, skaner) vasitəsilə qoyulur. Müalicə üsulları xəstəliyin şiddətindən və xəstənin ümumi vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir və dərman müalicəsi, radioaktiv yod terapiyası və ya cərrahi əməliyyatdan ibarət ola bilər. Vaxtında və düzgün müalicə ilə Bazedov xəstəliyinin simptomları effektiv idarə edilə bilər və xəstənin həyat keyfiyyəti yaxşılaşdırıla bilər.