Bəktaşi: XV əsrdə İranda yaranaraq sonralar Yaxın Şərqə, Anadoluya və Balkanlara qədər geniş yayılmış mistik-süfilik təriqətidir. Təriqətin adı, əsasən, onun mənəvi rəhbəri hesab edilən Hacı Bəktaşi Vəli ilə əlaqələndirilir. Ancaq tarixi mənbələr Hacı Bəktaşi Vəlinin həyatı və təriqətin yaranması ilə bağlı müxtəlif və bəzən zidd fikirlər səsləndirir. Bu səbəbdən, Bəktaşi təriqətinin mənşəyi və inkişafı hələ də tarixçilər arasında mübahisə mövzusudur.
Bəktaşi təriqəti, Şia İslamının qoludur, lakin özünəməxsus inancları, ayinləri və təsəvvüf anlayışları ilə seçilir. Onlar Allahı bir, peyğəmbəri Muhəmmədi son peyğəmbər hesab edirlər və Qurani Kərimi müqəddəs kitab olaraq qəbul edirlər. Lakin digər Şiə məzhəblərindən fərqli olaraq, onların ibadət formaları, ritualları və dini düşüncələri daha mistik və simvolik xarakter daşıyır.
Bəktaşi təriqətinin əsas xüsusiyyətlərindən biri də, Alevilərlə olan yaxın əlaqəsidir. Bəzi alimlər Bəktaşi və Aleviləri eyni təriqət hesab edirlər, digərləri isə onların arasında fərqlər olduğunu qeyd edirlər. Hər iki təriqət də əxlaqi dəyərlərə, tolerantlığa, insanpərvərliyə və qardaşlığa önəm verir, bir-birinə yaxın və qarışıq dini adət-ənənələrə malikdirlər. Bəktaşi təriqətinin mədəniyyətə, ədəbiyyata və musiqiyə verdiyi töhfələr də nəzərə çarpandır.
Bəktaşi təriqətinin yayıldığı ərazilərdə, o cümlədən Türkiyə, Balkanlar və Yaxın Şərqdə Bəktaşi təqvimləri, musiqi əsərləri, ədəbiyyat nümunələri və dini mərasimləri bu gün də qorunub saxlanılır və yaşayır. Bu təriqət, özünün mistik yanaşması və tolerantlığı ilə əsrlər boyu fərqli mədəniyyətlərin qovşağında yaşayan insanların birləşməsinə və birgə yaşamasına kömək edib.