Bənd-bərə sözü Azərbaycan dilində əsasən coğrafi və hərbi kontekstlərdə işlənir və keçid, keçiləcək yer, və ya daha dəqiq desək, məhdud sayda keçid nöqtəsi olan ərazini ifadə edir. Bu, sadəcə bir keçid yerindən daha çox, hər tərəfdən maneələrlə əhatə olunmuş, təhlükəsiz keçilməsi üçün strateji əhəmiyyət daşıyan bir nöqtəni təsvir edir.
Tarixi və ədəbi mətnlərdə bənd-bərə sözü tez-tez mühasirə altındakı qalanın, şəhərin və ya düşərgənin yeganə çıxış yolunu, yaxud da düşmənin mühasirəsini qırmaq üçün istifadə edilən dar bir keçidi ifadə edir. Bu keçidin müdafiəsinin əhəmiyyəti çox böyükdür, çünki onun nəzarəti həmin ərazinin taleyini müəyyən edə bilir. Düşmən bənd-bərəni nəzarətə alarsa, müdafiəçiləri təslim olmağa məcbur edir, yaxud da onların məhv edilməsinə səbəb olur.
Sözün tərkib hissələrinin ayrı-ayrılıqda araşdırılması da mənasının dərinliyini ortaya qoyur. "Bənd" sözü maneə, sədd mənasını verir, "bərə" isə keçid, quru yolu mənasını ifadə edir. Beləliklə, bənd-bərə ifadəsi, məhdud sayda keçidə malik, maneələrlə əhatə olunmuş bir ərazini və ya bu keçidin özünü təsvir edir. Bu, həm fiziki coğrafi xüsusiyyətləri, həm də strateji əhəmiyyəti olan bir məkanı ifadə edir.
Müasir dövrdə bənd-bərə sözü daha çox metaforik mənada da işlənə bilər. Məsələn, çətin bir vəziyyətdən çıxış yolunu, çətinliklərin içində olan yeganə fürsəti və ya maneələri aşmaq üçün tapılan yeganə yolu da bənd-bərə ilə ifadə etmək olar. Bu mənada bənd-bərə, bir növ ümidin və ya qurtuluşun simvolu kimi qəbul edilə bilər.