Bənzətmə

Bənzətmə (bənzətmək felindən törəmiş isim): Ədəbiyyatda və dilçilikdə geniş istifadə olunan bənzətmə, əsasən iki əsas mənada işlənir:

1. Müqayisə və Oxşarlıq: Bir şeyi digərinə bənzətmək, oxşarlıqlarını vurğulamaq məqsədi ilə aparılan bir prosesdir. Bu, sadəcə iki şey arasındakı fiziki və ya funksiyal oxşarlıqlarını ifadə etməkdən daha çox, birinin digərinə köçürülməsi, onun vasitəsi ilə daha aydın izah edilməsi və ya duyğuların daha təsirli ifadə olunmasıdır. Mütləq oxşarlıq olmasına ehtiyac yoxdur, əsas oxşarlığın aydın və təsirli şəkildə verilməsidir. Məsələn, "qəlbi daş kimi sərt idi" ifadəsi qəlb və daş arasındakı sərtlik oxşarlığını vurğulayır və insanın hisslərinin ifadəsinə yeni bir çalar qatır. Bənzətmənin bu növü dilin zənginliyini və ifadə qabiliyyətini artırır.

2. Ədəbi Təqlid və Nəzirə: Ədəbiyyatda bənzətmə, bir əsərin digər bir əsərin üslubuna, formasına və ya mövzusuna təqlid edərək yazılması deməkdir. Bu, sadəcə surətçəkmək deyil, orijinal əsərin ruhunu, emosional təsirini və ya ədəbi texnikalarını özündə əks etdirməklə yeni bir əsərin yaradılmasıdır. Bəzən bu təqlid açıq şəkildə, bəzən isə daha incə və gizli şəkildə həyata keçirilir. Nəzirə yazmaq da bənzətmənin bu növünə daxildir. Nəzirə, mövzu və ya forma baxımından əvvəlki əsərlə bənzərlik göstərsə də, mütləq eyni olmaq məcburiyyətində deyildir. Əsas odur ki, yeni bir əsər yaradılsın, eyni zamanda əvvəlki əsərin təsiri aydın olsun.

Ümumi olaraq, bənzətmənin həm dilin ifadə imkanlarını genişləndirən, həm də ədəbi yaradıcılığın əsas vasitələrindən biri olduğu aydın görünür. O, müxtəlif üsullarla fikirlərin daha təsirli, daha rəngarəng və daha yaddaqalan şəkildə ifadə olunmasına xidmət edir.