izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Biləks zərfi, əsasən fikir və hərəkətlərin əksini, ziddinəsini, tamamilə fərqliliyini ifadə edir. "Əksinə", "əksinə olaraq", "tərsinə", "tərsinə olaraq", "ziddinə olaraq" kimi sinonimlərin daha geniş və dəqiq bir əvəzidir. Yalnız bir sözlə ifadə edilə bilməyən mürəkkəb bir ziddiyyəti çox vaxt "biləks" daha yaxşı ifadə edir. Bu zərf, məsələyə tam zidd bir yanaşmanın mövcudluğunu vurğulayır və fikrin əks istiqamətə yönəldilməsini göstərir.

Məsələn, "O, gedəcək deyə düşünürdü, biləks, qaldı" cümləsində "biləks" sadəcə "əksinə" deməkdən daha güclü bir ziddiyyət ifadə edir. Sadəcə əks bir hərəkət deyil, gözləntilərin tamamilə əksini ifadə edir. "Biləks" sözü, hadisələrin gözlənilməz, qeyri-adi bir inkişafını vurğulayır. Bu baxımdan, "biləks" zərfi, fikir və hərəkətlərin nəinki əksini, həm də təəccüblü tərəfini sərgiləyir.

Nizami Gəncəvinin "Mən heç bir zaman həqiqəti təhrif etməmişəm" misalında isə "biləks" sözünün istifadəsi əlavə məna qatacaqdı. Məsələn, şairin öz həqiqəti necə təqdim etməsi ilə başqalarının həqiqəti necə təhrif etməsi arasındakı kəskin fərqi göstərmək üçün "biləks" sözündən istifadə oluna bilərdi. Belə ki, digərləri həqiqəti təhrif edərkən, Nizami öz həqiqətinə sadiq qalırdı. Bu, "biləks"in sözün sadə əksini ifadə etməkdən daha çox, daha geniş bir kontekstdə istifadə imkanını göstərir.

Ümumiyyətlə, "biləks" zərfi Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının nümunələrindən biridir. Sözün sadə mənasının arxasında daha dərin bir ifadə gücü gizlənir, o da sözün kontekstə və istifadə yerinə görə fərqli mənalar qazana bilməsidir. Bu da dili daha ifadəli və səlis edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz