Calanma (Calanmaq felindən törəmə)
Calanma, əsasən Azərbaycan dilində, bir şeyin səliqəsiz, qeyri-mütəşəkkil, qarışıq və ya nizamsız bir şəkildə toplanması, yığılması və ya düzülməsi vəziyyətini ifadə edir. Sadəcə "yığışma" mənasından fərqli olaraq, calanma daha çox nəzarətsizliyi, təsadüfiliyi və qarışıqlığı vurğulayır. Məsələn, "əşyaların calanması" deyəndə, əşyaların düzgün bir şəkildə yığılmadığını, dağınıq və ya bir-birinə qarışmış halda olduğunu başa düşürük.
Calanmanın mənası kontekstdən asılı olaraq fərqli nüanslar da əldə edə bilər. Məsələn, "fikirlərin calanması" bir-birinə bağlı olmayan, sistemsiz və məntiqi ardıcıllıqdan məhrum fikirlərin ifadə olunmasını ifadə edə bilər. "Kütlənin calanması" isə idarə olunmayan, qarışıq və nizamsız bir qrup insanın toplanmasını bildirə bilər. Beləliklə, calanma həm maddi, həm də mənəvi hadisələrə tətbiq oluna bilən çoxmənalı bir sözdür.
Etimoloji baxımdan "calanmaq" feli, çox güman ki, "çalmaq" felindən törəyərək, şeylərin bir-birinə qarışması, qarışıqlıq, səliqəsizlik mənasını əldə etmişdir. Bu, "çalınmış" və ya "qarışmış" əşyaların səliqəsiz bir yığımı kimi təsəvvür edilə bilər. Dilçilik baxımından maraqlı olan bu məna dəyişikliyi, sözün zamanla necə genişləndiyi və yeni mənalar qazandığını göstərir.
Qısaca, calanma sözü, qeyri-mütəşəkkil, qarışıq və nizamlı olmayan bir yığımı, toplanmanı və ya düzülməni ifadə edən, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasına xas bir termindir. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasında qeyri-nəzarətlilik, dağınıqlıq və səliqəsizlik anlayışları dayanır.