Can-baş: Bu ifadə Azərbaycan dilində geniş yayılmış, həm cismani, həm də mənəvi vəziyyəti əhatə edən bir termindir. Sözün əsl mənası "can" və "baş" – insanın həyatının təməl iki elementi olan ruh və bədəni birləşdirir. Beləliklə, "can-baş" ifadəsi insanın ümumi halını, həm fiziki sağlamlığını, həm də əhval-ruhiyyəsini, rifahını ifadə edir. Sadəcə "sağlamlıq" sözündən fərqli olaraq, "can-baş" daha çox əhatəli və emosional bir rəng daşıyır, insanın daxili və xarici vəziyyətinə dair daha dolğun bir məlumat verir.
Gündəlik danışıqda "Canın-başın necədir?", "Canın-başın salamatdırmı?" kimi suallar vasitəsilə insanın həm fiziki, həm də psixoloji vəziyyəti barədə maraq bildiririk. Bu suallar sadəcə formal bir sorğu deyil, həm də insanın rifahı ilə həqiqi maraq ifadə edir. Cavabda yalnız "Yaxşıyam" demək kifayət etməyə bilər, çünki "can-baş" ifadəsi daha dərindən bir cavab tələb edir. Mənəvi narahatlıq yaşayan bir şəxs, hətta fiziki olaraq sağlam olsa belə, "can-başım yaxşı deyil" deyə bilər.
Tarixi kontekstdə də "can-baş" ifadəsi xüsusi bir əhəmiyyətə malikdir. Canın və başın birlikdə qorunması, qorunması üçün insanın özünə qoyduğu önəmli məsuliyyət, onun həyatının davamlılığı və bütövlüyü anlamını daşıyır. Beləliklə, "can-baş" sözü yalnız bir sağlamlıq durumu deyil, həm də insanın həyat fəlsəfəsinin, özünə hörmətinin bir göstəricisidir.
Qısacası, "can-baş" ifadəsi Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının tərkib hissəsi olaraq, sadə bir söz birləşməsindən daha çox, mədəni və tarixi kontekstlə əlaqəli, dərin məna daşıyan bir ifadədir.