Cavahir (ərəbcədən) – qiymətli daşların ümumi adıdır. Almaz, yaqut, zümrüd, firuzə, safir və s. kimi nadir, gözəl və bahalı minerallar cavahir kimi təsnif edilir. Bu daşlar əsrlər boyu öz gözəllikləri və nadirliyi ilə qiymətləndirilmiş, sənət əsərlərinin, tacların, zinət əşyalarının bəzəyinə çevrilmişdir. Onların qiyməti təkcə estetik görünüşlərinə deyil, həm də fiziki xüsusiyyətlərinə, nadirliyinə və mənşəyinə görə müəyyən edilir.
Tarix boyu cavahirlərə mifoloji və dini əhəmiyyət verilmiş, onlara müalicəvi güc və sehrli xüsusiyyətlər aid edilmişdir. Müxtəlif mədəniyyətlərdə müəyyən cavahirlərə müxtəlif simvolik mənalar verilmiş, məsələn, bəziləri səadəti, bəziləri sərvəti, bəziləri isə gücü simvolizə etmişdir. Bu daşlar hökmdarlar və varlılar tərəfindən status simvolu olaraq istifadə olunmuş, həmçinin müxtəlif dini ayinlərdə də rol oynamışdır.
Misalda verilən “Ağa Həsən istəyir məni başdan-ayağa cavahirə də tuta, mən ona gedən deyiləm” ifadəsi cavahirin qiymətliliyinə və var-dövlətlə əlaqəsinə işarə edir. Səkinə xanımın cavabı isə var-dövlətə olan marağının olmamasını, Ağa Həsənin təklifinə razı olmamasını göstərir. Bu ifadədə “cavahirə tuta” deyimi metaforik olaraq istifadə olunaraq, Ağa Həsənin Səkinə xanımı qiymətli hədiyyələr və lükslə əhatə etmək istəyini ifadə edir.