Cılız sözü Azərbaycan dilində fiziki cəhətdən zəif, inkişaf etməmiş və ya qeyri-kafi qidalanma nəticəsində arıq olan bir şəxsi və ya əşyanı təsvir etmək üçün işlədilir. Lüğətlərdə sadəcə "çox arıq, balaca, zəif, sısqa, cansız, ölüvay" kimi təriflənsə də, cılızlıq daha çox mürəkkəb bir vəziyyəti əks etdirir.
Cılız bir insan yalnız arıq deyil, həm də zəif, enerjisi az, hərəkətsiz və solğun görünə bilər. Bu, qeyri-kafi qidalanma, xroniki xəstəliklər, genetik amillər və ya ciddi stressin nəticəsi ola bilər. Cılız bir uşağın fiziki inkişafı yaşıdlarından geri qalır, əzələ kütləsi azdır və hərəkətləri ləng olur. Hətta bitkilər üçün belə "cılız" termini, qeyri-kafi günəş işığı, su və qida maddələri səbəbindən zəif və boyu qısa bitkiləri təsvir etmək üçün istifadə olunur.
Cılız sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq fərqli nüanslar da əldə edə bilər. Məsələn, "cılız bir gül" desək, güclü və sağlam bir güldən fərqli olaraq, zəif və solğun görünüşünü vurğulayırıq. "Cılız bir səs" ifadəsi isə zəif, eşitməyə çətin olan bir səsi bildirir. Beləliklə, "cılız" sözü yalnız fiziki zəifliyi deyil, həm də keyfiyyətin zəifliyini ifadə edə bilər.
Ümumiyyətlə, "cılız" sözü əsasən mənfi bir konnotasiya daşıyır və zəifliyi, qeyri-kafi inkişafı və ya çatışmazlığı ifadə edir. Ancaq bəzi hallarda, məsələn, incə və zərif bir qız üçün "cılız" sözü dəqiq təsviri olmasa da, ehtiyatla istifadə oluna bilər. Lakin, bu halda da vurğu daha çox incəliyə və zərifliyə yönəlməlidir.