Cırtqoz sözü Azərbaycan dilində tez hirslənən, tez özündən çıxan, yüngül və qeyri-ciddi insanı ifadə edir. Bu ifadə, həmin şəxsin emosional tarazlığının zəifliyini, əsəblərinin nazikliyini və nəzarətsiz hərəkətlərinə meylini vurğulayır. Sözün "cırt" hissəsi qəfil, birdən-birə, kəskin bir hərəkəti, "qoz" hissəsi isə kiçik, həcmi az, lakin möhkəm bir cismi ifadə edərək, bu iki əks mənanın birləşməsində paradoksal bir təsvir yaranır. Sanki içində böyük bir enerji daşıyan, amma bu enerjini idarə etməkdə çətinlik çəkən, hər an partlamağa hazır bir qoz kimi təsvir edilir.
Cırtqozun davranışları tez-tez gözlənilməz və proqnozlaşdırıla bilməz olur. Onlar hər hansı kiçik bir səbəbdən asanlıqla qıcıqlana, əsəbiləşə və hətta aqressiv ola bilərlər. Bu, onların ətrafdakılara münasibətlərində çətinliklərə səbəb ola bilər. Cırtqozluq, ümumiyyətlə, mənfi bir xüsusiyyət kimi qəbul edilir və bu keyfiyyətə malik insanlar tez-tez başqaları tərəfindən anlaşılmazlıq və narazılıqla qarşılaşırlar. Ancaq, bu xarakter xüsusiyyətinin arxasında həssaslıq, qayğıkeşlik və ya hətta güclü bir həyat enerjisi yatması da mümkündür. Sadəcə bu enerji səhv idarə olunur.
İfadənin "cırtqozun biridir" kimi istifadəsi, həmin şəxsin cırtqozluq xüsusiyyətinə sahib olduğunu vurğulayır və bu, ümumiyyətlə, tənqidi bir şəkildə istifadə olunur. Bu, həmin şəxsin davranışlarını qınamaq və ya onunla bağlı məzəli bir şəkildə təəssürat yaratmaq üçün istifadə oluna bilər. Lakin bəzən bu ifadə müəyyən bir yumorla, məhəbbətlə və ya həmin şəxsin bu xüsusiyyətini qəbul etmək kimi də istifadə oluna bilər.