Cilovsuz sifəti əsasən "başına cilov vurulmamış, cilovu olmayan" mənasında işlənir. Bu, fiziki mənada bir heyvanın, məsələn, atın, cilovsuz olması deməkdir. Yəni, onun hərəkətləri nəzarət altında deyil, sərbəstdir.
Lakin, cilovsuz sözünün daha maraqlı və geniş tətbiqi məcazi mənasındadır. Məcazi mənada "cilovsuz" ram olmayan, ipə yatmayan, azğın, nəzarətsiz, özbaşınalıq edən deməkdir. Bu, insanların davranışları, hissləri və ya fikirləri üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, "cilovsuz təxəyyül", "cilovsuz ehtiras", "cilovsuz bir gənc" kimi ifadələr bu mənanı əks etdirir. Bu mənada söz, həm nəzarətin olmamasını, həm də bu nəzarətsizliyin nəticəsində ortaya çıxan qarışıqlığı, fırtınalı vəziyyəti vurğulayır.
Misal olaraq verilən "Məndə nə iradə, nə ixtiyar var; Xəyalım cilovsuz bir dəli ruzg" misrasında şair öz xəyalının nəzarətsizliyini, özbaşınalığını, təsəvvürlərinin sərhədsiz və tənzimlənməmiş olduğunu ifadə edir. "Dəli ruzgar" ifadəsi isə bu nəzarətsizliyin gücünü, qüvvətini və dağıdıcı təsirini daha da gücləndirir.
Beləliklə, "cilovsuz" sözünün mənası sadəcə "cilovu olmayan"dan daha genişdir. O, nəzarətsizliyi, özbaşınalığı, sərhədsizliyi və bəzən də bu nəzarətsizliyin yaratdığı qarışıqlığı ifadə edən bir metaforik ifadədir.