Nəzarətsizlik (nəzarət + -sizlik) — bir şeyin və ya hadisənin nəzarət altında olmaması, idarə edilməməsi, yönləndirilməməsi vəziyyətini bildirən mürəkkəb isimdir. Bu, sadəcə “nəzarətsiz şeyin halı, vəziyyəti” deyil, daha geniş məna kəsb edir. Nəzarətsizliyin dərəcəsi və səbəbləri müxtəlif ola bilər: qəsdən buraxılmışlıqdan tutmuş, imkanların məhdudluğuna, hadisələrin gözlənilməzliyindən qaynaqlanan nəzarətin itirilməsinə qədər.
Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "-sizlik" şəkilçisi "nəzarət" kökünə əlavə olunaraq, "nəzarətin olmaması" mənasını yaradır. Beləliklə, nəzarətsizlik yalnız bir şeyin vəziyyəti deyil, həm də bu vəziyyətin əsas səbəbini əks etdirir – nəzarətin yoxluğunu.
Nəzarətsizliyin sinonimləri arasında "baxımsızlıq", "idarəsizliy", "sərbəstlik" (məhdudlaşdırılmayan azadlıq mənasında), "anarxiya" (daha geniş, sosial kontekstdə) sözlərini göstərmək olar. Ancaq bu sinonimlərin hamısı tam əvəzedici deyil, çünki nəzarətsizliyin mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Misallar:
- "Fabrikin nəzarətsizliyi böyük itkilərə səbəb oldu." (Burada nəzarətsizliyin səbəbi idarəetmənin səmərəsizliyi ola bilər.)
- "Uşağın nəzarətsizliyi valideynləri narahat edirdi." (Burada nəzarətsizliyin səbəbi uşağın öz hərəkətlərinə nəzarət edə bilməməsi və ya valideynlərin nəzarətinin zəifliyi ola bilər.)
- "Qar yağışından sonra yolların nəzarətsizliyi avtomobil qəzalarına gətirib çıxardı." (Burada təbii hadisələr nəzarətin itirilməsinə səbəb olmuşdur.)
- "Müəssisədəki maliyyə nəzarətsizliyi korrupsiyaya yol açdı." (Burada nəzarətsizliyin kökündə qəsdən buraxılmışlıq və ya qanunsuz əməllər dayanır.)
Beləliklə, "nəzarətsizlik" sözü geniş mənalı bir termindir və onun dəqiq mənası hər bir kontekstdə müəyyən edilməlidir.