Çalxanmaq sözü, əsasən "çalxalanmaq" feli ilə sinonim olaraq istifadə olunur və əsasən maye və ya maye kimi hərəkət edən şeylərin qarışıb-qarışması, qaynamağa başlaması, intensiv hərəkət və tərpəniş içində olmasını ifadə edir. Ancaq bu tərif, sözün ifadə etdiyi dinamikliyi və duyğuları tam əks etdirmir.
Birinci mənada, "çalxanmaq" bir mayenin içindəki hissəciklərin qarışıq və qeyri-bərabər hərəkəti ilə yanaşı, bu hərəkətin yaratdığı vizual və səs effektlərini də ehtiva edir. Dənizin dalğalarının qəzəbli şəkildə hərəkəti, çayın sürətli axını, qaynayan suyun köpüklənməsi – bunların hamısı "çalxanmaq" sözü ilə ifadə oluna bilər. Sözün içindəki "çalxana-" morfeması, hərəkətin şiddətini və intensivliyini vurğulayır.
İkinci, daha metaforik mənada isə, "çalxanmaq" daxili bir narahatlığı, duyğusal bir qarışıqlığı və ya şiddətli emosiyaların təsirini ifadə edə bilər. Məsələn, A. Şaiqin misalında olduğu kimi, köksün "atəşli qətrəyə" bənzədilməsi və dənizdəki "çalxanan geniş ümmanın" təsviri, şairin daxili dünyasında yaşanan qarışıqlığı və əzabı ifadə edir. Bu mənada, "çalxanmaq" sözü daha çox daxili bir fırtına, bir emosional çalxalanmanı təsvir edir.
Beləliklə, "çalxanmaq" sözünün mənası sadəcə fiziki bir hərəkətin ifadəsi ilə məhdudlaşmır. O, həm fiziki, həm də metaforik olaraq, şiddətli hərəkət, qarışıqlıq və emosional intensivliyi ifadə edən çoxcəhətli bir sözdür. Onun istifadəsi, mətnin kontekstindən asılı olaraq, fərqli mənalar daşıya bilər.