Çalışqan sifəti, bir insanın fəaliyyət və məhsuldarlığını xarakterizə edən bir keyfiyyəti ifadə edir. Bu keyfiyyət sadəcə "çalışan" olmaqdan daha çox şey deməkdir. Çalışqan insan, əməyinin nəticəsini əldə etmək üçün şüurlu səy göstərir, özünü tam şəkildə işə həsr edir və canını qoyur.
Çalışqanlıq, cansıxıcı və monoton işlərdə belə, davamlılıq və səbr tələb edir. Bu, sadəcə əməksevərlik deyil, həm də məqsədə çatmaq üçün mübarizə aparmaq, maneələri aşmaq və çətinliklər qarşısında ruhdan düşməmək bacarığıdır. Çalışqan insan, öz işinə həvəslə yanaşır, yeni biliklər əldə etmək və bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün daim səy göstərir.
Lüğətdəki "cəhd edən, zəhmətsevən" ifadələri çalışqanlığın əsas xüsusiyyətlərini vurğulasalar da, tam mənzərəni əks etdirmir. Çalışqan insan sadəcə olaraq zəhmət çəkmir, o, həm də öz işinə məsuliyyətlə yanaşır, nəticəyə yönəlir və özündən maksimum dərəcədə istifadə edir. Onun səyi sadəcə bir vəzifənin yerinə yetirilməsi ilə məhdudlaşmır, özünü inkişaf etdirmək və həyatda uğur qazanmaq üçün davamlı bir prosesdir.
Misal olaraq, "Araz çalışqan, zəhmətsevən, öz qüvvət və məharətinə..." cümləsində Arazın sadəcə çalışqanlığı deyil, həm də öz qabiliyyətlərindən səmərəli istifadə etməsi vurğulanır. Bu, çalışqanlığın başqa müsbət keyfiyyətlərlə birləşməsini göstərir: məsuliyyət, təşəbbüskarlıq, özünəinam və s.