izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Çarizm [rus. царизм] – Rusiya imperiyasında çarın (imperatorun) əlində cəmlənmiş, məhdudlaşdırılmamış, mütləq hakimiyyətə əsaslanan dövlət idarəçilik sistemi və siyasi rejimdir. Sadəcə padşahın hakimiyyəti kimi təsvir etmək, çarlığın mürəkkəb və çoxşaxəli mahiyyətini tam əks etdirmir. Bu sistem, dəmir yumruqla idarə olunan bir imperiyanın təməlini təşkil edirdi və özündə feodal qalıqları, sərt bürokratiya, geniş miqyaslı senzura, kilsə ilə sıx əlaqələr və xalq kütlələrinin siyasi həyatdan kənarlaşdırılmasını əks etdirirdi.

Çarizm, yüz illər boyu Rusiya tarixini formalaşdıran bir qüvvə idi və müxtəlif dövrlərdə öz xüsusiyyətlərini göstərmişdir. İvan Qorunlu dövründən başlayaraq, Peter Böyükün islahatları ilə gücləndirilmiş, sonradan isə 1917-ci il inqilabınadək davam etmişdir. Bu uzun tarix boyu, çarların səltənəti həm güclü iqtisadi inkişaf dövrünü, həm də ağır sosial ədalətsizliyi və repressiyaları özündə birləşdirirdi. Kəndli kütlələrinin ağır istismarı, azadlıq hərəkatlarının amansızca yatırılması çarlığın əsas xüsusiyyətlərindən idi.

Çarizm sadəcə "çar üsul-idarəsi" və ya "çarlıq" kimi qısa ifadələrlə tam əhatə olunmayan bir çox cəhətləri özündə ehtiva edirdi. O, mərkəzləşdirilmiş bir bürokratiya, geniş miqyaslı casusluq sistemi, məhdudlaşdırılmış və ya tamamilə olmayan vətəndaş azadlıqları və geniş əraziləri əhatə edən mürəkkəb imperiya idarəetmə sistemini əhatə edirdi. Çarlığın süqutu Rusiya tarixində böyük bir dönüş nöqtəsi olmuş, ölkənin siyasi və sosial həyatında əsaslı dəyişikliklərə səbəb olmuşdur.

Beləliklə, çarizm, yalnız bir hökumət forması deyil, mədəni, sosial və iqtisadi amillərin qarışıq bir məhsulu olan mürəkkəb bir tarixi hadisədir. Onun təsiri Rusiyanın indiki durumuna qədər hiss olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz