Çayır-çəmən sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, əsasən otlu, düzən sahələrə, yəni çəmənliklərə işarə edir. Lüğətlərdə sadəcə "çəmən, çəmənlik" kimi izah olunsa da, bu sözün arxasında daha zəngin bir məna dünyası gizlənir. Çayır-çəmən, təbiətin sakit və gözəl bir küncünü, insanı rahatladan və dincəldən geniş, yaşıl bir məkanı təsəvvürümüzdə canlandırır. Bu, sadəcə coğrafi bir anlayış deyil, həm də poetik bir imicdir.
Çayır-çəmən sözünün tərkibindəki "çayır" və "çəmən" sözlərinin bir-birinə yaxın mənaları olsa da, incə fərqlər mövcuddur. "Çəmən" daha çox otların sıx, hündür və yumşaq bitdiyi bir sahəni, "çayır" isə daha geniş, bəzən çiçəklərlə bəzənmiş açıq bir sahəni ifadə edə bilər. "Çayır-çəmən" birləşməsi bu iki mənanın birləşərək daha dolğun, daha geniş bir təsviri əks etdirir.
Bədii ədəbiyyatda, xüsusilə də şeirlərdə çayır-çəmən sözü tez-tez təbiətin gözəlliyini, sulu, yaşıl rəngləri, təravəti və sakitliyi simvolizə etmək üçün istifadə olunur. Misal üçün, verilən misrada Bəxtiyar Vahabzadənin şeirindən götürülmüş "İçib sudan pərvazlandı çayır-çəmən; Gözəlləşdi kənd yenidən" misrası, suyun həyatverici qüvvəsini və təbiətin canlanmasını, yenidən gözəlləşməsini gözəl bir şəkildə təsvir edir. Çayır-çəmən burada sadəcə bir fon deyil, əsas mövzunun tərkib hissəsi, hadisənin iştirakçısıdır.
Beləliklə, çayır-çəmən sözü, sadəcə bir lüğət tərifindən daha çox, zəngin mənalı, duyğulu və poetik bir termindir. Bu söz, təbiətin gözəlliyi, həyatın təravəti və yenilənməsi ilə bağlı müxtəlif assosiasiyalar yaradır və ədəbiyyatda geniş istifadə olunmaq potensialına malikdir.