Çaylaq sözü Azərbaycan dilində quru çay yatağı mənasını bildirir. Bu, çayın suyunun quruduğu, yatağında yalnız qum, çınqıl və ya qaya parçaları qaldığı bir ərazini təsvir edir. Yəni, çayın əvvələr axdığı, indi isə yalnız izlərinin qaldığı bir yerdir. Bu izlər, suyun eroziya fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlmiş müxtəlif dərinlikli və enli yarıqlardan, xəndəklərdən, qumlu və çınqıllı sahələrdən ibarət ola bilər.
Çaylağın ərazisi düzənlik, meylli və ya dağlıq ərazilərdə yerləşə bilər. Forması da müxtəlifdir; bəzən ensiz və dərin, bəzən geniş və dayaz ola bilər. Çaylağın səth örtüyü çayın əvvəlki axın rejimindən, ərazinin geoloji quruluşundan və bitki örtüyündən asılı olaraq dəyişir. Bəzən bitkilərlə örtülmüş, bəzən tamamilə çılpaq ola bilər. Hətta ərazinin ekoloji vəziyyətini də əks etdirə bilər. Məsələn, quru çay yatağının bitki örtüyünün sıxlığı və növləri, həmin ərazinin torpaq və su ehtiyatları haqqında məlumat verir.
Rəsul Rzanın "Döyüşçülər" əsərindən götürülmüş nümunədə olduğu kimi, çaylaq coğrafi təsvirlərdə tez-tez istifadə olunur. Dağlıq ərazilərdə, bir yerdən digər yerə keçmək üçün çaylaqlardan keçmək zərurət yarana bilər. Bu, həm də ərazinin relyef xüsusiyyətlərini vurğulayan bir ifadədir. Çaylağın keçilməsi həm əlverişli, həm də çətin ola bilər, bu isə mətnin üslubuna və məqsədinə uyğun olaraq müxtəlif emosiyalar ifadə etməyə imkan verir. Bəzi hallarda, çaylaq səyahəti zamanı maneə, bəzi hallarda isə rahat yol kimi təsvir oluna bilər.