Çeşmə: (fars. چشمه – çeşme) Yerin qatlarından yer səthinə qalxan, təbii olaraq axan su mənbəyi. Bulaq, qaynaq kimi sinonimlərlə ifadə olunsa da, çeşmənin daha çox kiçik ölçülü, müəyyən bir nöqtədən çıxan və bəzən axarı qısa olan su mənbəyi kimi təsəvvür edilməsi daha uyğundur. Bulaqlar daha iri və axarı daha uzun ola bilər.
Çeşmələr, yeraltı suların təzyiq altında yer səthinə çıxması nəticəsində əmələ gəlir. Yeraltı suyun coğrafi quruluş, torpaq tipləri və iqlim şərtlərindən asılı olaraq səthə çıxması müxtəlif formalarda özünü göstərir. Bəzi hallarda çeşmələr kiçik bir dəlikdən axır, bəziləri isə geniş bir sahəni əhatə edərək, kiçik bir gölməçə və ya çay əmələ gətirə bilər.
Əsrlər boyu çeşmələr insan həyatında mühüm rol oynamışdır. İçməli su mənbəyi kimi, əkinçilikdə suvarma üçün, həmçinin məişətdə və sənaye sahələrində istifadə olunmuşdur. Bir çox mədəniyyətdə çeşmələr müqəddəs sayılmış, onlara mistik əhəmiyyət verilmişdir. Ədəbiyyatda, şeirlərdə və rəsmlərdə çeşmələr təmizlik, təravət, həyat və yenilənmənin simvolu kimi təsvir olunmuşdur. Tarix boyu çeşmələr ətrafında yaşayış məskənləri, kəndlər və şəhərlər salınmışdır.
Çeşmələrin suyunun keyfiyyəti və miqdarı coğrafi mövqeyindən, mövsümdən və digər amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər. Bəzi çeşmələr il boyu axır, bəziləri isə quru mövsümdə quruyur. Müasir dövrdə isə çeşmələrin ətraf mühitin çirklənməsi, qrunt sularının azalması və digər antropogen amillər səbəbindən qorunması və davamlılığının təmin edilməsi çox vacibdir.