izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Çıxardırmaq sözü, "çıxarmaq" fellərinin icbari (məcburi) əmri formada işlənməsi ilə əmələ gəlmiş bir sözdür. Əsas mənası bir şeyi, bir kəsi zorla və ya məcburi surətdə bir yerdən uzaqlaşdırmaq, kənarlaşdırmaqdır. Sadəcə "çıxartmaq" feli ilə müqayisədə daha qətiyyətli və qüvvətli bir təsiri ifadə edir. Bu, həm də əməlin iradəsiz bir şəkildə, məcburi olaraq baş verdiyini vurğulayır.

Lüğətdəki misallar – “işdən çıxardırmaq”, “mənzildən çıxardırmaq” – bu mənanı yaxşı əks etdirir. İşdən çıxardırmaq, bir işçinin işdən qovulmasını, məcburi olaraq iş yerindən uzaqlaşdırılmasını ifadə edir. Bu, sadəcə işdən çıxarılması deyil, həm də bu əməlin rəhbərlik tərəfindən məcburi olaraq həyata keçirildiyini göstərir. Mənzildən çıxardırmaq da eyni məntiqə əsaslanır: bir şəxsin evindən, mənzilindən zorla, məcburi olaraq çıxarılması. Burada məcburiyyət elementi önəmlidir; bu, öz istəyi ilə evdən çıxma deyil, kənar bir qüvvə tərəfindən həyata keçirilən bir əməldir.

Daha geniş mənada, "çıxardırmaq" sözü, istənilən bir şeyin, istənilən bir varlığın bir məkandan, bir vəziyyətdən, bir sistemdən zorla və ya məcburi olaraq uzaqlaşdırılmasını ifadə edə bilər. Məsələn, “sıradan çıxardırmaq”, “oyunundan çıxardırmaq”, “səhnədən çıxardırmaq” kimi ifadələr də bu sözün geniş məna spektrini göstərir. Bu sözün istifadəsi zamanı məcburiyyət, qətiyyət və əmrilik kimi elementlər həmişə ön plana çıxır. Bu da "çıxartmaq" felindən əsas fərqləndirən cəhətlərdəndir.

Maraqlı bir nüans da odur ki, "çıxardırmaq" sözü, bir çox hallarda mənfi konnoatasiya daşıyır. Çünki məcburiyyət və zorlama elementi, adətən, xoşagəlməz və ya haqsız əməllərlə əlaqələndirilir. Ancaq bəzi hallarda, məsələn, təhlükəli vəziyyətdən çıxarmaq kimi vəziyyətlərdə müsbət məna da daşıya bilər. Lakin əsasən, bu sözün mənfi konnotasiyası üstünlük təşkil edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz