izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Çırtıltı - quru materialların mexaniki təsirlərə və ya yanmaya məruz qalması nəticəsində yaranan səs hadisəsidir. Bu səs, əsasən qırılma, parçalanma və ya sürtünmə prosesləri zamanı yaranan kiçik, kəskin səslərin birləşməsindən əmələ gəlir. Səsin xarakteri, materialın növü, quruluşu və təsirin intensivliyindən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, quru odun qırılarkən çıxardığı səs, quru otun tapdalanması zamanı əmələ gələn səsdən fərqlənəcəkdir.

Çırtıltı səsi, tez-tez quru bitki örtüyünün yanması ilə əlaqələndirilsə də, digər hallarda da müşahidə edilə bilər. Məsələn, quru ağac budaqlarının qırılması, quru yarpaqların tapdalanması, kağızın qırışması və ya quru torpağın çatlaması zamanı da çırtıltı səsi yaranır. Hətta bəzi heyvanların hərəkəti, xüsusilə də quru yarpaqlı ərazilərdə hərəkət edən kiçik məməlilər, çırtıltı səsinə səbəb ola bilər.

Çırtıltı səsinin intensivliyi və tezliyi müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişir. Məsələn, böyük bir quru ağac budağının qırılması güclü bir çırtıltı yaradacaq, halbuki kiçik bir quru yarpağın tapdalanması daha zəif bir səs əmələ gətirəcək. Səsin tezliyi də materialın növü və qırılma/parçalanma prosesinin sürətindən asılıdır.

Ədəbiyyatda çırtıltı səsi, təsvirlilik vasitəsi olaraq, müxtəlif əhval-ruhiyyələri və ətraf mühitin xüsusiyyətlərini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, quru meşədə yanğın zamanı çıxan çırtıltı, həm təhlükəni, həm də həyəcanı əks etdirə bilər. Quru yarpaqların altında addımlayan bir insanın yaratdığı zəif çırtıltı isə, sakitliyi və tənhalığı ifadə edə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz