izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Çökük sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsas mənası bir səthin aşağıya doğru batması, çökməsi, içəri doğru çökməsi və ya çuxurlaşmasıdır. Bu, həm fiziki obyektlərə, həm də abstrakt anlayışlara aid edilə bilər.

Fiziki mənada çökük, bir səthin normal səviyyədən aşağıda qalmasını ifadə edir. Məsələn, “çökük yol”, “çökük dam” ifadələrində olduğu kimi. Torpağın çökməsi, bir binanın əsasının çökməsi kimi hallarda da bu söz işlədilir. Bu çökmə prosesi təbii səbəblərdən (yeraltı suların axması, zəlzələlər) və ya insan fəaliyyətindən (məsələn, yeraltı qazıntılar) qaynaqlana bilər. Çökük, eyni zamanda, bir qabın, qazanın içərisinin içəri doğru batmasını da təsvir edir. Bu mənada "çökük qazan" ifadəsini misal göstərmək olar.

Optikada isə “çökük linza” və “çökük güzgü” kimi terminlər işlənir. Bunlar işığı yayaraq virtual görüntü əmələ gətirən linza və güzgüləri təsvir edir. Bu kontekstdə "çökük" sözü linzanın və ya güzgünün xarici səthinin formasını, yəni ortadan kənara doğru əyilməsini bildirir.

Metaforik mənada isə "çökük" sözü bir insanın fiziki və ya mənəvi olaraq sınıq, tükənmiş vəziyyətdə olmasını ifadə edə bilər. Verilən nümunədəki "Həyat [Vasilini] əzir, yorur, belini bükürdü" ifadəsi bu mənanı əks etdirir. Vasilin həyatın ağır yükü altında əzilib, yorularaq mənən sınmış, “çökük” vəziyyətdədir.

Beləliklə, "çökük" sözü həm konkret, həm də abstrakt mənalarda işlənən çoxmənalı bir sözdür və istifadə konteksti onun dəqiq mənasını müəyyən edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz