Çöl-bayır sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir ifadə olub, evdən kənarda yerləşən hər hansı bir ərazini, ətraf mühitin ümumiliyini bildirir. Sadəcə "evdən kənar" mənasını verməklə kifayətlənməyən bu söz, məkanın genişliyini, təbiətinin açıqlığını və məskunlaşmamış, ya da az məskunlaşmış xarakterini vurğulayır.
Daha dəqiq desək, "çöl-bayır" termini insan məskənlərindən uzaq, açıq və geniş məkanları, kənd təsərrüfatı sahələrini, meşələri, çölləri, dağları və s. əhatə edir. Şəhər ərazisindən kənarda yerləşən hər hansı bir yer üçün də istifadə oluna bilər. "Çöl" sözü daha çox səhra və ya bitki örtüyünün az olduğu açıq məkanları ifadə edərkən, "bayır" sözü daha geniş bir ərazini, hətta kənd ətrafını da əhatə edə bilər. İki sözün birləşməsi isə bu mənaları birləşdirərək daha geniş bir coğrafi sahəni təsvir edir.
Bu ifadənin istifadəsi məcazi mənada da ola bilər. Məsələn, birinin çöl-bayırda qalması, yəni çətin vəziyyətdə olması mənasını da verə bilər. Bu halda, "çöl-bayır" fiziki məkan deyil, çətinlik və təhlükə dolu bir vəziyyəti ifadə edir. "Çöl-bayırda dolaşmaq" kimi ifadələr də məhz bu genişlik və bəzən də təhlükə hissini ifadə edir.
Misal olaraq verilən cümlədəki "çöldə-bayırda geydiyi..." ifadəsi, şəxsin həmin əşyaları açıq havada, evdən uzaqda geydiyini göstərir. Bu, həm də həmin şəxsin ətraf mühitlə sıx əlaqədə olduğunu vurğulayır.