Çözmək felinin mənası, sadəcə “təhlil etmək, şərh etmək, izah etmək, aydınlaşdırmaq, tədqiq etmək” deyə ifadə olunmaqdan daha geniş və zəngindir. Bu, həm də bir problemin, sirrin, tapmacanın, əməliyyatın və ya hətta bir insanın mürəkkəb xüsusiyyətinin açıqlanmasını, aydınlaşdırılmasını, həllini əhatə edir. Sözün kökündə gizli olan bir sirri aşkara çıxarmaq, bir qaranlığı işıqlandırmaq, qarışıq bir vəziyyəti düzgün bir qaydaya salmaq kimi mənalar da özünü göstərir.
Məsələn, riyazi bir məsələni çözmək, sadəcə doğru cavabı tapmaq deyil, həm də məntiqi əməliyyatlar ardıcıllığını anlamaq, düzgün formulaları tətbiq etmək və nəticəyə məntiqi yolla çatmaq deməkdir. Bir hadisəni çözmək isə, onun səbəblərini, nəticələrini və əlaqəli faktorları təhlil edərək tam bir şəkil yaratmaq, sual işarələrini aradan qaldırmaq anlamına gəlir. Bir insanın xarakterini çözmək isə, onun davranışlarını, fikirlərini və hərəkətvericilərini dərinə gedərək anlamaq, mürəkkəb şəxsiyyətini tədqiq etmək deməkdir. Beləliklə, çözmək fəaliyyəti, sadəcə bir səthi izahdan çox, dərin bir təhlil, incə bir müşahidə və məntiqi düşünmə tələb edir.
Maraqlı bir tərəfi də odur ki, "çözmək" felinin kontekstdən asılı olaraq müsbət və ya mənfi nəticələri ola bilər. Bir problemi çözmək müsbət, bir cinayəti çözmək isə həm müsbət, həm də mənfi nəticələrə gətirə bilər. Hər halda, "çözmək" hər zaman bir qarışıqlığın, bir mürəkkəbliyin açıqlanmasını, bir sirrin açılmasını və aydınlığın əldə olunmasını ifadə edir. Bu açıqlama, sadəcə informasiyanın verilməsindən daha əhəmiyyətlidir; çünki problemin kökündəki səbəbləri anlamağı və yeni bir vəziyyət yaratmağı də əhatə edir.