İşıqlandırmaq felinin əsas mənası, bir yerə və ya bir şeyə işıq vermək, onu aydınlaşdırmaq, görünən etmək deməkdir. Bu, sadəcə fiziki işıq mənbəyinin olması ilə bağlı deyil, həm də metaforik mənada işlənə bilər. Mənəvi, intellektual və ya hətta emosional cəhətdən bir şeyi aydınlaşdırmaq, daha anlaşılır etmək üçün də "işıqlandırmaq" feli işlənə bilər.
Birinci mənası, yəni fiziki işıqlandırma, həm təbii, həm də süni işıq mənbələrini əhatə edir. Günəşin yer üzünü işıqlandırması, bir otağı lampalarla işıqlandırmaq, bir səhnəni proqramlarla işıqlandırmaq – hamısı bu mənaya aiddir. Bu, ətraf mühitin görünənliyini artırmaq, görmə qabiliyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədini daşıyır. Misal olaraq, teatr səhnəsinin işıqlandırılması tamaşanın estetikasını və dramatikasını artırır, əşyaların və aktyorların daha aydın görünməsini təmin edir.
İkinci, daha metaforik mənası isə daha çox mənalı və maraqlıdır. Bir mövzunu, bir problemi, və ya hətta bir insanı "işıqlandırmaq" onu daha aydın və anlaşıqlı etmək deməkdir. Mürəkkəb bir məsələnin həllini tapmaq, bir hadisənin səbəblərini açıqlamaq, bir insanın şəxsiyyətinin müəyyən aspektlərini izah etmək - bunların hamısı "işıqlandırmaq" feli ilə ifadə oluna bilər. Bu mənada, "işıqlandırmaq" bilik vermək, anlamağı asanlaşdırmaq, qaranlıqda qalmış həqiqətləri üzə çıxarmaq kimi mənaları da özündə ehtiva edir.
Ədəbi nümunədə verildiyi kimi, "Çilçıraqlarla işıqlandırırıq xanələri" cümləsi fiziki işıqlandırmanı göstərir. Ancaq bu cümlə eyni zamanda metaforik bir təfsirə də malikdir. Xanələr sadəcə fiziki olaraq deyil, həm də "canlanmaq", "həyatla dolmaq" mənasında işıqlandırılır. Çilçıraqlar burada yalnız işıq mənbəyi deyil, həm də səadət, rahatlıq və istilik simvoludur.