Daxma: Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında yer alan "daxma" sözü, sadəcə kiçik və ibtidai bir ev kimi təsəvvür edilməkdən xeyli dərin mənalar ehtiva edir. Daşdan, palçıqdan, saman və ya digər əlaltı materiallardan hörülmüş, tək otaqlı, alçaq və çox vaxt qaranlıq bu yaşayış yerləri, keçmişdə, xüsusilə də kənd ərazilərində, maddi imkanı məhdud insanların sığınacağı olub.
Lüğətlərdəki "ibtidai ev" tərifi, daxmanın sadəliyini və primitivliyini əks etdirir. Lakin bu sadəlik, həm də insanın təbiətə uyğunlaşma bacarığının və zəruriyyət qarşısında yaradıcılığının bariz nümunəsidir. Daxmanın ölçüləri kiçik, hündürlüyü alçaq olsa da, o, bir ailəyə, bəzən də bir neçə nəfərə sığınacaq verərək, onların həyatını qoruyub saxlayırdı. Daxmaların tikintisində istifadə edilən materiallar, yaşayış yerinin coğrafi mövqeyindən və mövcud imkanlardan asılı olaraq dəyişirdi.
"Daxma" sözü yalnız fiziki bir tikili deyil, həm də sosial-mədəni konteksti əks etdirən bir simvoldur. Yazıda qeyd edildiyi kimi, "yazıq muzdurun daxmanın ortasında ah-zar ilə özünü yerə vurub ağlaması", daxmanın kasıblıq, çarəsizlik və ümidsizlik kimi hisslərlə bağlı assosiasiyalar yaradığını göstərir. Bu, daxmanın yalnız bir mənzil deyil, həm də sosial vəziyyətin, həyat səviyyəsinin və bəlkə də insanların taleyinin simvolu olduğunu vurğulayır. Daxmaların əksər hallarda kədərli və ya ağır həyat hekayələrinin fonu kimi ədəbiyyatda işlədilməsi də bunu təsdiqləyir.
Beləliklə, "daxma" sözünün mənasını tam anlamaq üçün onun yalnız fiziki təsvirinə deyil, həm də tarixi, sosial və mədəni kontekstə diqqət yetirmək lazımdır. Bu söz, sözlərin mənalarının zaman və məkanla necə dəyişdiyinin, həmçinin bir sözün arxasında gizlənən daha geniş mənaların olduğunu göstərir.