Dedirtmək sözü, Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir feldir və əsasən birinin söz deməyə, bir şey ifadə etməyə məcbur edilməsini, ya da güclü bir təsir altında onun istəmədən bir söz deməsini bildirir. Sadəcə olaraq "deməyə məcbur etmək" kimi izah edilməsinə baxmayaraq, mənası daha çox kontekstə bağlı olaraq dəyişir. İcbara yönələn bir məcburiyyət deyil, daha çox daxili və ya xarici təsirlərin insanı söz deməyə, bir hissini ifadə etməyə vadar etməsidir.
Misal olaraq, ata sözü "Aclıq nəyi yedirtməz, toxluq nəyi dedirtməz" ifadəsində dedirtmək, aclıq və ya toxluğun yaratdığı güclü fiziki vəziyyətin insanı söz deməyə məcbur etməməsini bildirir. Yəni, nə qədər ac və ya tox olsa da, insanın həqiqi düşüncələrinin ifadəsinə maneə törətməyəcəyini vurğulayır. Bu, dedirtməyin sadəcə olaraq məcburi bir ifadə deyil, daha çox daxili bir təzyiqdən qaynaqlanan bir ifadə olduğunu göstərir.
Verilən şeir misalında isə "– Ruqiyyə, Ruqiyyə! – dedirtdi" ifadəsi, məhəbbətin gücünün şairin istəmədən sevgilisinin adını fəryad etməsinə səbəb olduğunu göstərir. Bu, şairin könlünün məcbur etdiyi, nəzarətindən kənarda baş verən bir hadisədir. Məcburiyyət hiss olunmur, ancaq güclü bir duyğu tərəfindən yönəldilir.
Beləliklə, "dedirtmək" sözünün mənası sadəcə "deməyə məcbur etmək"dən daha genişdir. O, həm fiziki, həm də emosional təsirlər altında ortaya çıxan, istər-istəməz bir sözün, bir ifadənin səsləndirilməsini əhatə edir. Sözün kontekstə bağlı olaraq mənasının dəyişməsi onun zəngin leksik məna potensialını ortaya qoyur.