Dəftər sözü ərəb dilindən (əslən isə yunan dilindən) keçmişdir və yazı yazmaq və ya rəsm çəkmək üçün nəzərdə tutulmuş, eyni ölçülü kağız vərəqlərinin kitab şəklində cildedilməsi ilə əmələ gələn bir məcmuəni bildirir. Bu sadə tərif, dəftərin tarixi və mədəni əhəmiyyətini tam əks etdirmir.
Əsrlər boyu dəftər, insan düşüncələrinin, yaradıcılığının və biliklərinin əsas daşıyıcısı olub. Qədim dövrlərdən başlayaraq, papirusdan, dəri parçasından və ya gil lövhələrdən hazırlanmış müxtəlif formada dəftərlər mövcud olub. Bu gün isə müxtəlif ölçülərdə, materiallardan (kağız, karton, plastik və s.) hazırlanmış, spiralla, tel ilə və ya yapışqanla cildedilmiş çoxsaylı dəftər növləri var. Onların hər biri özünəməxsus istifadə sahəsinə malikdir: məktəb dəftərləri, iş dəftərləri, rəsm dəftərləri, gündəliklər, not dəftərləri və s.
Dəftərin yalnız yazı yazmaq və ya rəsm çəkmək üçün deyil, həm də qeydlər aparmaq, ideyalar qeyd etmək, xatirələr saxlamaq və bir çox digər məqsədlər üçün istifadə olunduğunu da vurğulamaq vacibdir. Bir dəftər, şəxsi düşüncələrin, duyğuların və təcrübələrin sənədləşdirilməsi üçün bir vasitə, zamanın izlərini daşıyan bir xəzinə kimi də qiymətləndirilə bilər. Bu baxımdan, dəftər sadə bir yazıçılıq aləti deyil, həm də şəxsiyyətin təzahürü, bir tarix yazmaq üçün vasitədir.
Müasir dövrdə texnologiyanın inkişafı ilə yanaşı, elektron dəftərlərin geniş yayılması ilə dəftərin ənənəvi formasının əhəmiyyəti azalmır. Əksinə, öz əl yazısı ilə qeydlər aparmaq, dəftərə şəkil çəkmək və ya eskiz hazırlamaq, əl ilə yazılmış səhifələrin toxunuşunu hiss etmək bir çoxları üçün hələ də əvəzsiz bir həzzdir. Dəftər – bu, sadəcə bir şey yazmaq üçün deyil, həm də düşünmək, yaratmaq və xatırlamaq üçün bir məkandır.