Dərd-hal sözü farsca "dərd" və ərəbcə "hal" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş mürəkkəb bir söz olub, ümumi mənada bir xalqın, bir millətin və ya bir qrup insanın üzləşdiyi çətinlikləri, problemləri, əzab-əziyyətləri və ümumi vəziyyətini ifadə edir. Sadəcə "dərd" sözündən fərqli olaraq, "dərd-hal" daha geniş bir kontekstdə istifadə olunur və problemlərin yalnız fərdi deyil, həm də sosial, siyasi və iqtisadi aspektlərini əhatə edir.
Klassik ədəbiyyatımızda tez-tez rast gəlinən bu ifadə, insanların həyatının bütün tərəflərini əhatə edən çətinliklərini təsvir etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, fəqirlik, xəstəlik, ədalətsizlik, ictimai narahatlıqlar kimi bir çox məsələ "dərd-hal" anlayışı altında toplana bilər. Bu mənada, "dərd-hal" sözü sadəcə bir problemi deyil, həyatın mürəkkəb və çoxcəhətli bir vəziyyətini təsvir edir.
Verilən nümunə cümləsi, "Kənarda durmaqla millətin ehtiyacını və dərd-halını bilmək olmaz", bu ifadənin əhəmiyyətini göz qabağında canlandırır. Bir millətin və ya bir qrup insanın həqiqi problemlərini anlamaq üçün onlarla birgə olmaq, onların həyatını yaxından tanımaq vacibdir. Kənardan müşahidə etmək və ya yalnız rəsmi məlumatlara əsaslanmaq yetərli deyildir; çünki "dərd-hal" həm görünən, həm də görünməyən, həm maddi, həm də mənəvi çətinlikləri özündə birləşdirir.
Beləliklə, "dərd-hal" sözü, sadəcə bir lüğət mənasından daha çox, bir xalqın həyatının mürəkkəb toxumasını, onun sevinclərini və əzablarını, ümidlərini və narahatlıqlarını ifadə edən zəngin bir məna yükü daşıyır. Bu söz, həm də empatiya və anlama çağırışıdır; çünki hər bir insanın dərdini dərk etmədən, onun həqiqi halını anlamaq mümkün deyil.